Επιστροφή στην Παιδική Ηλικία, Νταν Μίλμαν

“Κάποτε ήσουν λουσμένος στο φως κι έβρισκες ευχαρίστηση στα πιο απλά πράγματα”. Με το σχόλιο αυτό, πήρε το κεφάλι μου στα χέρια του και με έστειλε πίσω στη βρεφική μου ηλικία.

Τα μάτια μου ορθάνοιχτα, κοιτάζουν αχόρταγα τα σχήματα και τα χρώματα που βρίσκονται κάτω από τα χέρια μου, καθώς σέρνομαι στο πλακόστρωτο. Αγγίζω ένα χαλάκι, και αυτό με αγγίζει με τη σειρά του. Τα πάντα είναι λαμπερά και ζωντανά....

Λίγο αργότερα. Δροσερός αέρας αγγίζει το πρόσωπό μου, καθώς μπουσουλάω μέσα σ' έναν κήπο. Πολύχρωμα λουλούδια ορθώνονται τριγύρω μου και με κυκλώνουν νέες μυρωδιές. Κόβω ένα και το δαγκώνω - το στόμα μου γεμίζει με μια πικρή γεύση. Το φτύνω.

Έρχεται η μητέρα μου. Τεντώνων το χέρι μου προς το μέρος της για να της δείξω ένα κινούμενο μαύρο πράγμα που με γαργαλά. Εκείνη σκύβει και το διώχνει με το χέρι της. “Κακιά αράχνη!” λέει. Μετά, φέρνει έν μαλακό πράγμα κοντά στο προσωπό μου. “Τριαντάφυλλο”, λέει και μετά ξαναβγάζει τον ίδιο ήχο. “Τριαντάφυλλο”. Την κοιτάζω, μετά βλέπω γύρω μου, και παρασύρομαι ξανά από έναν κόσμο μυρωδάτων χρωμάτων.

Βρέθηκα να κοίτομαι μπρούμυτα πάνω στο κίτρινο χαλάκι του Σωκράτη. Σήκωσα το κεφάλι μου, κοιτάζοντας το παλιό δρύινο γραφείο του. Μα τώρα όλα έμοιαζαν κάπως θολά. “Σωκράτη, νοιώθω μισοκοιμισμένος, σαν να χρειάζομαι λίγο κρύο νερό για να ξυπνήσω. Είσαι σίγουρος ότι αυτό το τελευταίο ταξίδι δεν μου έκανε καμιά ζημιά;”

“Όχι, Νταν, η ζημιά έγινε κατά τη διάρκεια πολλών ετών, με τρόπους που σύντομα θα ανακαλύψεις μόνος σου.”

“Εκείνο το μέρος... ήταν σαν τον Κήπο της Εδέμ”...

“Κάθε βρέφος ζει σε έναν λαμπερό Κήπο, όπου νοιώθει άμεσα τα πάντα, δίχως οι αισθήσεις του να υπερκαλύπτονται από σκέψεις – ελεύθερο από πεποιθήσεις, ερμηνείες και κρίσεις.

“Η “πτώση” σου από τη θεία χάρη, έγινε όταν άρχισες να σκέφτεσαι – όταν έγινες ονοματοθέτης, γνώστης...

“Έμαθες και κατηγορίες για το κάθε τι: “Αυτό είναι καλό, εκείνο είναι κακό, αυτό είναι τραπέζι, εκείνο καρέκλα, αυτό είναι αυτοκίνητο, σπίτι, λουλούδι, σκύλος, γάτα, κοτόπουλο, άνδρας, γυναίκα, ηλιοβασίλεμα, ωκεανός, αστέρι.”

Μέχρι να συναντήσω τον Σωκράτη, δεν είχα ποτέ καταλάβει πραγματικά τα λόγια που αποδίδονται στον Ιησού της Ναζαρέτ, σχετικά με την ανάγκη να γίνει κανείς “σαν μικρό παιδί για να εισέλθει στο βασίλειο των ουρανών”. Οι περισσότεροι τώρα αντιλαμβανόμαστε ότι “το βασίλειο των ουρανών” είναι μέσα μας κι ότι το βιβλικό απόσπασμα αναφέρεται στη σχετική διαύγεια αντίληψης ενός παιδιού, προτού αυτή συγκαλυφθεί από τα σύνθετα φίλτρα των ενηλίκων. Με τον τρόπο αυτό, ένα νεαρό παιδί έχει κάποιες ιδιαίτερες ικανότητες που προσομοιάζουν με αυτές ενός δασκάλου του Ζεν. Ώστόσο, υπάρχει μια σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο: σε ένα βρέφος, το εγώ δεν έχει ακόμα διαμορφωθεί, ενώ ένας δάσκαλος του Ζεν, υπερβαίνει το εγώ.

Η επαναφορά μου στον κήπο της διαυγούς, λαμπρής και αδιάσπαστης αντίληψης – και αργότερα η “πτώση” μου στις ταμπέλες, τις έννοιες και τις πεποιθήσεις που διαστρεβλώνουν την άμεση αντίληψη – αποσκοπούσε στο να βοηθήσει τους αναγνώστες μου να κατανοήσουν τι πραγματικά συνέβη σε όλους μας.

Αναλογιστείτε πώς τα βρέφη ατενίζουν με ορθάνοιχτα μάτια το μυστήριο. Δεν γνωρίζουν τι είναι το κάθε τι. Δεν υπάρχει καμία έννοια, γνώμη, ερμηνεία, προσδοκία ή κρίση. Τα βρέφη βιώνουν τα πάντα ακριβώς όπως είναι, μέχρι αυτά να ερμηνευθούν απο τους γονείς τους ( “Κακιά αράχνη!”). Κάποιες ερμηνείες – όπως το να μαθαίνουν στα παιδιά να μη διασχίζουν τον δρόμο τρέχοντας, δίχως να κοιτάζουν – είναι απαραίτητες για την κοινωνικοποιήση και την επιβίωσή μας.

Εν πάση περιπτώσει, όταν πια γίνουμε δέκα ετών, δεν βλέπουμε τον κόσμο όπως είναι. Έτσι, μέρος της εκπαίδευσής μας (ή πιο συγκεκριμένα του αποπρογραμματισμού μας) συνεπάγεται μια αντικειμενική μελέτη των φίλτρων αντίληψης που μας διαχωρίζουν από το περιβάλλον μας. Εφόσον εντοπίσουμε τις διαστρεβλώσεις και τη “σκόνη” στα παράθυρά μας προς τον κόσμο, μπορούμε να τα “καθαρίσουμε” για να αφυπνιστούμε στην κατάσταση διαυγούς και φρέσκιας αντίληψης, αθωότητας και ανοιχτής σκέψης, την οποία περιέγραψα σε εκείνη την οραματική επιστροφή μου στα παιδικά μου χρόνια.

Απόσπασμα από το βιβλίο: "Η Σοφία του Ειρηνικού Πολεμιστή", Νταν Μίλμαν