Δέχομαι

Prometheus by Francisco de Goya

Στην τραγωδία του Αισχύλου Προμηθέας Δεσμώτης υπάρχει μια φράση που κρύβει μέσα της τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο μέσα κι έξω μας. Όταν οι Ωκεανίδες απευθύνονται στον Προμηθέα, ο οποίος είναι δεμένος στον βράχο, και τον συμπονούν για την κακοτυχία του, εκείνος απαντά με μνημειώδη  απλότητα και γενναιότητα:

Ό, τι θα πάθω το ήξερα

και τα όρια πέρασα ξέροντας. Δέχομαι.

Αυτό το απλό, και συνάμα συγκλονιστικό, "δέχομαι" είναι σαν έναν σύνθημα για την κατάπαυση του πυρός μέσα μας. Φέρνει ειρήνη και τη μεγάλη ευκαιρία στον νου να κοιτάξει πέρα από το εγώ, επειδή, αντί να αναλώνεται σε προσπάθεια αποποίησης των ευθυνών του, σε παζαρέματα για αποφυγή συνεπειών και σε υπεκφυγές, μεταμφιέσεις και εκλογικεύσεις προκειμένου να γλυτώσει από το σφυροκόπημα του εγώ, δέχεται να αναλάβει την ευθύνη για τις επιλογές του. Εκείνος ο οποίος αναλαμβάνει αυτή την ευθύνη συνειδητοποιεί ότι είναι ο επιλογέας. Αυτός μόνο μπορεί να κάνει μια διαφορετική επιλογή και να φέρει αλλαγές. Όσο αρνούμαστε μια πραγματικότητα δεν μπορούμε να αλλάξουμε τίποτα σε αυτήν.

Πιτσούλη, Ι. (2018), Ηρακλής, Ο ήρωας μέσα μας, Αθήνα: Εκδόσεις Διόπτρα (σελ. 237-238)

Σήμερα ξεκινάει το σύμπαν

    Η ζώσα ζωή είναι οι στιγμές της χαράς, της ανταλλαγής με τους άλλους, της δημιουργικότητας. Όλα αυτά αφορούν πάντα το παρόν. Ο άθλος του "Καθαρισμού της Κόπρου στο Βασίλειο του Αυγεία" του Ηρακλή, μας ζητά να έρθουμε στο εδώ και τώρα, στη ζώσα ζωή. Να ανοίξουμε τα εσωτερικά μας παράθυρα για να μπει φως και αέρας. Έτσι θα προσκαλέσουμε νέους φίλους, νέες σχέσεις, νέες ευκαιρίες στη ζωή μας. Είναι συμπαντικός νόμος. Διότι η φύση δεν αγαπά το κενό και σπεύδει πάντα να το γεμίζει. Αδειάζοντας λοιπόν την κούπα μας θα τη δούμε να γεμίζει και πάλι. Ας διώξουμε το άχρηστο, το περιττό και τοξικό παρελθόν, κι ας καλωσορίσουμε τα νέα ξεκινήματα, έτσι ώστε να βρουν την επιβεβαίωσή τους εκείνοι οι στίχοι του Νικηφόρου Βρεττάκου, ο οποίος, ζώντας στο απόλυτο τώρα, απαλλαγμένος από τις δουλείες του χθες, έγραψε κάποτε: "Ημέρα πρώτη. Σήμερα ξεκινάει το σύμπαν".

Πιτσούλη, Ι. (2014), Ηρακλής: Ο ήρωας μέσα μας σ. 181

ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΜΠΥΕΣ

Νικηφόρος Βρεττάκος

Βυθίζω τό βλέμμα

μέσα στήν καθημερινή ἀποκάλυψη καί ψέλνω: «ἡμέρα πρώτη»

καί: «σήμερα ξεκινάει τό σύμπαν». Κι ὡς νά εἶμαι

ἐγώ ὁ δημιουργός πού περπατάει καί βλέπει

τά ἔργα του καί τά χαίρεται, θέλω νά συμπληρώσω

ἀκόμη κάτι μέ τίς λέξεις, πού ὅπως τό πηγαῖο

νερό, χορεύουν μέσα μου.

Κι ἀρχίζω πάλι

τό διάλογό μου μέ τόν ἥλιο: «ἡμέρα πρώτη».

…

Καί πρέπει ὅταν φτάνουμε νά ξεκινᾶμε· διαρκῶς.

Νά ἐπιστρατεύουμε ἀδιάκοπα τίς δυνάμεις μας, Μπυές,

ὥς τό αἷμα· νά καθαρίζουμε κάθε τόσο τό βλέμμα μας

νά ξεπλένουμε στήν καρδιά μας στόν κόσμο,

νά τόν βλέπουμε καθαρό ὅπως ἤτανε,

Μπυές, κι ὅπως εἶναι.

…

Καλά ἀνατέλλουν

καί δύουν οἱ μέρες λοιπόν· καλά ἀνανεώνονται

καί γίνονται ὅλα· καί καλά, Μπυές, καί μεῖς

διαρρέουμε ἐτοῦτο τό χῶρο τοῦ δράματος

καί τοῦ ὡραίου. Ἀκριβῶς ἀπάνω ἀπό μᾶς,

συλλαβίζει τό μύθο ἑνός ἄλλου κόσμου

ἡ μοίρα. Ἐγώ τήν ἀκούω. Δέ μεγάλωσε ἄσκοπα

τό χέρι πού τρέχει ἤδη στό σύμπαν

πίσω ἀπ’ τό φῶς.

Συνεχίζουμε,

λοιπόν, συνεχίζουμε τήν πορεία μας,

Μπυές,

συνεχίζουμε…

Τό φῶς διαπερνᾶ τίς σκληρές ἐπιφάνειες, πέφτοντας

σάν βροχή στήν καρδιά, στό αἶμα, στό νοῦ·

χρυσώνει τόν ἄνθρωπο. Τόν ἤθελε ὄμορφο

ὁ Θεός· κ’ ἔχει δώσει ἐντολή

στό φῶς νά ἐπιμείνει.

Λοιπόν, συνεχίζουμε: «Δέν παραιτιόμαστε!...»

«Δέν παραιτιόμαστε!...»

«Δέν παραιτιόμαστε!...»

[Από το "ΠΟΤΑΜΙ ΜΠΥΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΦΤΑ ΕΛΕΓΕΙΑ", 1975]

Εμείς ως Σχεδιαστές του Πεπρωμένου μας

Είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι, εμείς οι ίδιοι έχουμε παίξει πρωτεύοντα ρόλο στον σχεδιασμό του σχεδίου της ζωής μας, του πεπρωμένου μας. Το είδος της ζωής που είναι αναγκαίο να ζήσουμε το έχουμε επιλέξει όχι από το επίπεδο της προσωπικότητας αλλά από αυτό της ψυχής μας. Τι καθορίζει αυτήν την ανάγκη; [...] Πρόκειται για την ανάγκη αφύπνισης της ψυχής, η οποία μαθαίνει να αποφεύγει τις αρνητικές επιλογές λόγω του πόνου που νιώθει βιώνοντας τις συνέπειές τους.

Όταν ο άνθρωπος βρίσκεται στο πρώτο, πιο ανώριμο στάδιο αφύπνισης, αυτό του Κοινού Ανθρώπου, χρειάζεται μια κόλαση κι έναν παράδεισο, όπου θα κατατάσσεται αυτόματα ανάλογα με τις πράξεις του (Χριστιανική, Ισλαμική θεώρηση) ή μια καρμική συνέπεια που θα τον τιμωρεί με οδυνηρές εμπειρίες και ζωές και θα τον επιβραβεύει με ευχάριστες (Ινδουιστική, Ορφική, Πυθαγόρεια, Βουδιστική θεώρηση). Σε αυτό το στάδιο ο άνθρωπος βρίσκεται κάτω από τα βαριά δεσμά που άλλοι (ο Θεός, η παγκόσμια νομοτέλεια, οι συμπαντικοί νόμοι, το κάρμα) καθορίζουν. Ύστερα, καθώς βαθαίνει η κατανόησή του και διευρύνεται η συνειδητότητά του, ανακαλύπτει πως οι εξωτερικές, κολοσσιαίες δυνάμεις που διαφεντεύουν τη μοίρα του είναι στην πραγματικότητα μέσα του. Πρόκειται για το στάδιο κατά το οποίο, ως ψυχές, δεν "εξαναγκαζόμαστε" να οδηγηθούμε σε ένα συγκεκριμένο πεπρωμένο, αλλά συμμετέχουμε στην επιλογή και στον σχεδιασμό του αναγνωρίζοντας ότι αυτό θα μας οδηγήσει όλο και εγγύτερα στην Αλήθεια μας. Αυτό κάνει και ο Ηρακλής, ο οποίος βρίσκεται στο δεύτερο στάδιο αφύπνισης, το οποίο αντιστοιχεί στην ιδιότητα που τον χαρακτηρίζει, αυτή του Ημίθεου, του ημιαφυπνισμένου κατά μία έννοια. Επιλέγοντας αυθόρμητα την προσφορά υπηρεσίας και αναλαμβάνοντας να καθαρίσει τον τόπο από το λιοντάρι του Κιθαίρωνα, υπερβαίνει τους συνήθεις περιορισμούς των κοινών ανθρώπων και πορεύεται στην μοίρα των ηρώων. Κάθε φορά που κάνουμε εμείς μια αντίστοιχη επιλογή, η ψυχή μας αφυπνίζεται και αποκτά όλο και μεγαλύτερο βαθμό ελευθερίας, καθώς κατανοεί πως αυτό που έμοιαζε κάποτε ως απαραβίαστος καρμικός ή θεϊκός νόμος κρίσης ήταν απλώς οι νόμοι που η ίδια είχε ορίσει ανάλογα με τις κρίσεις που έκανε για τον εαυτό της.

Πιτσούλη, Ι. (2018), Ηρακλής, ο Ήρωας Μέσα μας, Αθήνα: Εκδόσεις Διόπτρα (σ. 64-66)