Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Γ')

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΝΗΛΙΚΑ

Όταν θα έχουμε βρει τη δική μας εσωτερική πηγή ενέργειας θα λειτουργούμε από το ρόλο του Ενήλικα. Ο Ενήλικας είναι ένας ώριμος άνθρωπος, που έχει σεβασμό και για τον εαυτό του και για τους άλλους, έχει αγάπη και για τον εαυτό του και για τους άλλους και μπορεί να εκφράσει τις ανάγκες του με έναν ώριμο τρόπο, χωρις να χρειάζεται να καταλήξει σε αυτά τα παιχνίδια (βλέπε: Οι ρόλοι που παίζουμε, μέρος β'). Επικοινωνεί χωρίς να κλαίει, να φωνάζει, να απειλεί, να κριτικάρει, να κατηγορεί. Εξηγεί τις ανάγκες, τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις του με έναν ώριμο τρόπο. Με σεβασμό προς τον εαυτό του, που σημαίνει ότι δεν καταπιέζεται. Αλλά και με σεβασμό προς τον άλλο. που σημαίνει ότι μιλάει με τον τρόπο που θα ήθελε ο άλλος να μιλάει σ' αυτόν.
Όμως, για να πραγματοποιηθεί αυτή η αποτελεσματική επικοινωνία, χρειάζεται πρώτα να νιώθουμε εσωτερική ασφάλεια, να έχουμε απελευθερωθεί από τις πεποιθήσεις που μας κάνουν να νιώθουμε τόσο ευάλωτοι σε αυτές τις περιπτώσεις, και επίσης, χρειαζόμαστε αυτογνωσία. Γιατί αν δεν έχουμε αυτογνωσία, αν δεν ξέρουμε τι νιώθουμε, ποιες είναι οι ανάγκες μας και τι πιστεύουμε, είναι αδύνατον να επικοινωνήσουμε αποτελεσματικά. Μπορούμε να εκφραζόμαστε ξεκάθαρα μόνο αν γνωρίζουμε τον εαυτό μας σε βάθος.
Χρειάζεται να αλλάξουμε τις πεποιθήσεις, που μας δημιουργούν ανασφάλεια και αμφιβολία για την αξία μας.



ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 

Μπορούμε να εκφράσουμε τις ανάγκες μας σαν παράπονα, σαν κατηγορίες ή απλά σαν ανάγκες, χωρίς να κατηγορήσουμε, να κριτικάρουμε, να απειλήσουμε τους άλλους, επειδή δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες μας.
Η ίδια ανάγκη μπορεί να εκφραστεί:

1. Σαν παράπονο από το ρόλο του Θύματος.
2. Σαν κριτική από το ρόλο του Ανακριτή.
3. Σαν απλή ανάγκη με μια εξήγηση, γιατί αυτή η ανάγκη είναι σημαντική για μας και για το πως νιώθουμε όταν δεν ικανοποιείται.

Ο τρίτος τρόπος είναι από το ρόλο του Ενήλικα, που είναι συναισθηματικά ώριμος και είναι η βάση του "Εγώ-μηνύματος". Οι δύο πρώτοι τρόποι είναι "Εσύ-μηνύματα". Δεν έχουμε παραδείγματα επικοινωνίας από το ρόλο του Απόμακρου επειδή συνήθως δεν επικοινωνεί και από το ρόλο του Τρομοκράτη επειδή συνήθως απειλεί και η απειλή του θα εξαρτάται από αυτό που χρειάζεται ο άλλος και από το τι μπορεί να ελέγχει ο Τρομοκράτης. Είναι συνήθως άσχετο με το θέμα των αναγκών.

Παραδείγματα "Εσύ-μηνυμάτων":

1. Παράπονο από το Θύμα: "Συμφωνείς να κάνεις κάτι και μετά δεν το κάνεις".
2. Κριτική από τον Ανακριτή: "Είσαι ανεύθυνος και ανώριμος".

Παράδειγμα "Εγώ-μηνύματος":

"Χρειάζομαι να τηρείς τις συμφωνίες μας".  Ή ίσως ακομη καλύτερα: "Έχω ανάγκη να τηρούνται οι συμφωνίες μας και απο τις δύο πλευρές". Και συνεχίζουμε στο ίδιο "Εγώ-μήνυμα": '... επειδή δημιουργούνται διάφορα προβλήματα (εδώ θα πρέπει να συμπληρώσετε εσείς: χάνω χρόνο, χάνω χρήματα, κουράζομαι, χάνω την εμπιστοσύνη μου, νιώθω αδικία και πίκρα και πολλές φορές θυμό, κλπ).

Πάντα το "Εγώ-μήνυμα" θα αφορά:

1. Τις ανάγκες που έχουμε.
2. Το λόγο, το γιατί όταν ο άλλος δε σέβεται τις ανάγκες που έχουμε, μας δημιουργείται πρόβλημα.

Έχουμε δηλαδή δύο κατηγορίες προβλημάτων: τα πρακτικά (χρόνος, χρήμα, κλπ) και τα συναισθηματικά (πόνος, πίκρα, θυμός, κλπ). Οφείλουμε να τα εξηγήσουμε στον άλλον, ώστε να καταλάβει ποιες είναι οι ανάγκες μας και γιατί αυτά είναι σημαντικά για μας. 

Αυτή την εξήγηση πολλές φορές φοβόμαστε να την κάνουμε, γιατί είναι πολύ πιο εύκολο να πούμε: "Είσαι αναίσθητος, είσαι απαράδεκτος", επειδή νιώθουμε ότι παίρνουμε ενέργεια έτσι. Αν όμως πούμε: "Σε χρειάζομαι, νιώθω απόρριψη, φοβάμαι", νιώθουμε ότι εκθέτουμε τον εαυτό μας, γινόμαστε ευάλωτοι και αυτό δεν μας αρέσει, αλλά αυτή είναι η αλήθεια. Η αλήθεια είναι ότι: "Είμαι εξαρτημένος από εσένα, χρειάζομαι την προσοχή σου, την αγάπη σου, την επιβεβαίωσή σου". Δεν μπορούμε να το πούμε όμως, ειδικά οι άνδρες δυσκολεύονται, και έχουμε καταλήξει στο να βάζουμε ετικέτες: "Είσαι έτσι, είσαι αλλιώς κλπ". Αλλά δε λύνεται το πρόβλημα. Ο άλλος απλά αμύνεται, δεν αλλάζει. Αν εκφράσουμε όμως μια ανάγκη, χωρίς παράπονο ή κριτική, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να μας καταλάβει ο άλλος, χωρίς αυτό να είναι απόλυτο. Εκφράζονται την ανάγκη μας, ο άλλος δεν μπαίνει αυτόματα σε άμυνα και υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να ανταποκριθεί.

Ένα τελευταίο παράδειγμα:

Παράπονο: "Δε μοιράζεσαι μαζί μου αυτά που νιώθεις σκέφτεσαι".

Κριτική: "Είσαι εγωιστής, αδιάφορος, κλειστός".

Εγώ-μήνυμα: "Χρειάζομαι να ξέρω τι νιώθεις και τι σκέφτεσαι, για να νιώθω ότι είμαστε μαζί, ότι με εμπιστεύεσαι και με σέβεσαι, αλλιώς νιώθω μοναξιά, και νομίζω ότι ίσως έχω κάνει κάτι που σε πείραξε και δε μου μιλάς".

Εξηγούμε στον άλλο ακριβώς τι γίνεται μέσα στο νου μας. Είναι πιο ειλικρινής, πιο αληθινός αυτός ο τρόπος επικοινωνίας.

Απόσπασμα απ' το βιβλίο "Αυτογνωσία", Ρόμπερτ Ηλία Νατζέμυ

Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Α')

Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Β')