Ο ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΗΣ
Ο πρώτος ρόλος είναι ο ρόλος του Τρομοκράτη. Μαθαίνουμε από τους γονείς μας ότι με τη φωνή, με την απειλή και με το να γινόμαστε άγριοι, μπορούμε να έχουμε αυτό που θέλουμε. Μπορούμε να κάνουμε τον άλλο ή να μη μας πλησιάζει, να μην μπορεί να ζητήσει τίποτα από μας, ή να τον αναγκάζουμε να κάνει αυτό που θέλουμε εμείς, να μας εξυπηρετεί.
Με αυτόν τον τρόπο ίσως να μπορούμε να έχουμε αυτό που θέλουμε από τον άλλο, αλλά μάλλον θα χάσουμε την αγάπη του και το σεβασμό του. Έχουμε δημιουργήσει μαζί του μια σχέση φόβου. Μας φοβάται επειδή δεν αντέχει τις φωνές μας, την επιθετικότητα και τις απειλές μας και έτσι κάνει αυτό που του ζητάμε.
Αρκετοί γονείς έχουν μια τέτοια σχέση με τα παιδιά τους. Αυτό διαρκεί μέχρι τα παιδιά να φτάσουν στην εφηβεία, οπότε αντιστρέφονται τα πράγματα και ο έφηβος ίσως γίνει τώρα ο επιθετικός, ο Τρομοκράτης, και ο γονιός το Θύμα. Οι απειλές έρχονται τώρα από την άλλη πλευρά, είναι σαν μπούμερανγκ. Καταφέραμε τόσα χρόνια να έχουμε αυτό που θέλουμε, αλλά τώρα αντιστρέφονται οι ρόλοι.
Ο πρώτος ρόλος λοιπόν είναι ο ρόλος του Τρομοκράτη, που ελέγχει τους άλλους μέσα από την αίσθηση του κινδύνου ή του φόβου. Η αίσθηση του κινδύνου είναι ένας μηχανισμός, που οι περισσότεροι από μας έχουμε όποτε κάποιος μας υψώνει έντονα τη φωνή του. Υπάρχουν δύο σκεπτομορφές σε σχέση με αυτό:
1. Η μία είναι ότι όποιος φωνάζει έντονα και δυνατά έχει δίκιο, ότι όποιος είναι θυμωμένος έχει δίκιο.
2. Η δεύτερη είναι ότι κινδυνεύουμε, όταν ο άλλος είναι θυμωμένος.
Όταν ήμαστε παιδιά ήταν φυσικό να σκεφτόμαστε ότι κινδυνεύουμε, τώρα όμως αυτό γίνεται αυτόματα. Βλέπουμε ολόκληρους άνδρες, διπλάσιους σε μέγεθος από τις γυναίκες τους, να φοβούνται όταν εκείνες τους φωνάζουν. Όχι επειδή πρόκειται κάποιος να τους δείρει, όπως όταν ήταν παιδιά. Απλά έχει δημιουργηθεί ένας αυτόματος μηχανισμός που ξυπνάει το εσωτερικό τους παιδί και νιώθουν φόβο.
ΤΟ ΘΥΜΑ
Ο δεύτερος τρόπος για να ελέγχουμε τους άλλους και να έχουμε αυτό που θέλουμε, είναι ο ρόλος του θύματος, όταν παίζουμε τον αδύναμο και τον αδικημένο. Στο ρόλο αυτό δημιουργούμε συνήθως αίσθηση ενοχής στους άλλους, ώστε να τους σταματήσουμε να κάνουν ό, τι μας στεναχωρεί. Κάνουμε ένα συναισθηματικό εκβιασμό παίζοντας τον πληγωμένο ή τον αδικημένο.
Επίσης, μπορούμε να αναγκάζουμε τους ανθρώπους να μας κάνουν τα χατίρια, όταν αυτοί είναι ελεγχόμενοι από την ανάγκη τους να έχουν την επιβεβαίωση ή την έγκρισή μας. Η σκέψη είναι: "Είμαι το θύμα κι εσείς είστε υπεύθυνοι για την ευτυχία μου, τη δυστυχία μου, την υγεία μου, την ικανοποίησή μου". Αν εμείς δεχθούμε ότι πράγματι είμαστε υπεύθυνοι για την πραγματικότητα του θύματος, τότε μπορεί να μας ελέγξει. Κι εμείς με τη σειρά μας προσπαθούμε να ελέγξουμε άλλους με τον ίδιο τρόπο.
Το Θύμα, ο αδικημένος, παίρνει αξία και έχει κέρδος και από κάτι άλλο: "Όσο είμαι αδικημένος, οι άλλοι είναι άδικοι, δεν είναι σωστοί και μόνο εγώ είμαι ο σωστός". Μερικοί άνθρωποι που δεν βρίσκουν την αξία τους με κάποιον άλλο τρόπο, έχουν ως μοναδικό τρόπο για να βεβαιώσουν την αξία τουςτο ρόλο του αδικημένου, γιατί ο αδικημένος είναι πάντα ο "καλός". Μερικοί παίζουν το ρόλο του Θύματος ή για να κερδίσουν την αξία τους ή για να σταματήσουν τους άλλους από το να τους ζητάνε κάτι ή για να τους ελέγξουν με συναισθηματικό εγωισμό.
Ο ΑΠΟΜΑΚΡΟΣ
Ο τρίτος ρόλος που μπορεί να παίξουμε είναι ο ρόλος του Απόμακρου. Αν έχουμε ένα γονιό Τρομοκράτη, Θύμα ή Ανακριτή, μπορεί να βρούμε, ως μόνη λύση, το να απομακρυνθούμε συναισθηματικά, να κλειστούμε μέσα στον εαυτό μας, επειδή δεν αντέχουμε, δεν τα βγάζουμε πέρα σε αυτό το συναισθηματικό παιχνίδι. Γινόμαστε Απόμακροι. Γενικά ο άνδρας προστατεύει τον εαυτό του με την επίθεση (Τρομοκράτης) ή με το κλείσιμο (Απόμακρος) και η γυναίκα προσπαθεί να καλύψει τις ανάγκες της παίζοντας το Θύμα ή τον Ανακριτή.
Ως Απόμακροι:
1. Μην έχοντας πολλή συναισθηματική επαφή με τους άλλους προστατεύουμε τον εαυτό μας. Αν φωνάζουν, απομακρυνόμαστε και δεν εκφράζουμε τις ανάγκες ή τα συναισθήματά μας.
2. Αν συνδυάσουμε τον Απόμακρο με το Θύμα και κόβουμε την επικοινωνία, "κάνουμε μούτρα", ο άλλος αρχίζει να νιώθει ότι μας έχει κάνει κάτι, ότι εκείνος φταίει και προσπαθεί να μας κάνει να του χαμογελάσουμε ή να του μιλήσουμε, γιατί του λείπει η επικοινωνία, που είναι συναισθηματική τροφή.
Από το ρόλο του Απόμακρου ελέγχουμε τους άλλους μέσα από την ανάγκη τους να έχουν την προσοχή μας, το άνοιγμά μας, την επικοινωνία μας ή το χαμόγελό μας. Αυτή είναι η δύναμη του Απόμακρου.
Ο Τρομοκράτης ελέγχει τους άλλους μέσα από το φόβο τους και το Θύμα μέσα από την ενοχή ή την πεποίθησή τους ότι είναι υπεύθυνοι για την πραγματικότητά του. Ο Απόμακρος ελέγχει τους άλλους μέσα από την ανάγκη τους να έχουν την προσοχή του, την επικοινωνία μαζί του, η οποία τους κάνει να τον πλησιάζουν εκείνοι κι έτσι αυτός να κερδίζει ενέργεια.
Ο ΑΝΑΚΡΙΤΗΣ
Ο τέταρτος τρόπος με τον οποίο μαθαίνουμε να προστατεύουμε τον εαυτό μας και επιδιώκουμε να παίρνουμε ενέργεια, προσοχή και να ελέγχουμε τους άλλους, είναι ένας τρόπος που αναπτύσσεται περισσότερο καθώς το παιδί πλησιάζει στην εφηβεία. Είναι ο ρόλος του Ανακριτή, μέσα από τον οποίο ανακρίνουμε τους άλλους.
Μαθαίνουμε ότι, αν κρίνουμε, αν κριτικάρουμε κάποιον, μπορούμε να τον βάλουμε σε αμυντική θέση. Μπορούμε να πάρουμε ενέργεια και προσοχή από αυτόν, καθώς προσπαθεί να δικαιολογήσει τον εαυτό του, να απολογηθεί. Μέσα απο τις ερωτήσεις και την κριτική που του κάνουμε, δεσμεύουμε την προσοχή του, την ενέργειά του και τρεφόμαστε ενεργειακά από αυτόν.
Ίσως πιο συχνά να χρησιμοποιούμε κριτική όταν ο άλλος είναι Απόμακρος, γιατί οπωσδήποτε θα θελήσει να απαντήσει στην κριτική μας και έτσι θα έχουμε την προσοχή του, που δεν μας τη δίνει με άλλο τρόπο. Άλλοι θα χρησιμοποιήσουν την κριτική σε ένα Θύμα, ρίχνοντας την ευθύνη σε αυτό. Του Τρομοκράτη μπορούμε να του πάρουμε τα "όπλα" βάζοντάς τον σε άμυνα με την κριτική μας.
Είναι δυσάρεστες αυτές οι επικοινωνίες, αυτές οι σχέσεις. Πληγωνόμαστε και εμείς και οι άλλοι και είναι κρίμα, γιατί συνήθως παίζουμε τους ρόλους αυτούς, με ανθρώπους που αγαπάμε. Δημιουργείται υποσυνείδητα ένα παιχνίδι, μέσα στο οποίο χάνουμε πάρα πολλή ενέργεια.
Αγαπάμε αυτά τα άτομα, αλλά έχουμε τόση ανασφάλεια και αμφιβολία για την αξία μας ώστε αναγκαζόμαστε να μπούμε σε αυτά τα παιχνίδια, για να πάρουμε ενέργεια και ασφάλεια μέσα από την προσοχή, την επιβεβαίωση και την υπακοή των άλλων.
Απόσπασμα απ' το βιβλίο "Αυτογνωσία", Ρόμπερτ Ηλία Νατζέμυ
Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Α')
Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Γ')
Αρκετοί γονείς έχουν μια τέτοια σχέση με τα παιδιά τους. Αυτό διαρκεί μέχρι τα παιδιά να φτάσουν στην εφηβεία, οπότε αντιστρέφονται τα πράγματα και ο έφηβος ίσως γίνει τώρα ο επιθετικός, ο Τρομοκράτης, και ο γονιός το Θύμα. Οι απειλές έρχονται τώρα από την άλλη πλευρά, είναι σαν μπούμερανγκ. Καταφέραμε τόσα χρόνια να έχουμε αυτό που θέλουμε, αλλά τώρα αντιστρέφονται οι ρόλοι.
Ο πρώτος ρόλος λοιπόν είναι ο ρόλος του Τρομοκράτη, που ελέγχει τους άλλους μέσα από την αίσθηση του κινδύνου ή του φόβου. Η αίσθηση του κινδύνου είναι ένας μηχανισμός, που οι περισσότεροι από μας έχουμε όποτε κάποιος μας υψώνει έντονα τη φωνή του. Υπάρχουν δύο σκεπτομορφές σε σχέση με αυτό:
1. Η μία είναι ότι όποιος φωνάζει έντονα και δυνατά έχει δίκιο, ότι όποιος είναι θυμωμένος έχει δίκιο.
2. Η δεύτερη είναι ότι κινδυνεύουμε, όταν ο άλλος είναι θυμωμένος.
Όταν ήμαστε παιδιά ήταν φυσικό να σκεφτόμαστε ότι κινδυνεύουμε, τώρα όμως αυτό γίνεται αυτόματα. Βλέπουμε ολόκληρους άνδρες, διπλάσιους σε μέγεθος από τις γυναίκες τους, να φοβούνται όταν εκείνες τους φωνάζουν. Όχι επειδή πρόκειται κάποιος να τους δείρει, όπως όταν ήταν παιδιά. Απλά έχει δημιουργηθεί ένας αυτόματος μηχανισμός που ξυπνάει το εσωτερικό τους παιδί και νιώθουν φόβο.
ΤΟ ΘΥΜΑ
Ο δεύτερος τρόπος για να ελέγχουμε τους άλλους και να έχουμε αυτό που θέλουμε, είναι ο ρόλος του θύματος, όταν παίζουμε τον αδύναμο και τον αδικημένο. Στο ρόλο αυτό δημιουργούμε συνήθως αίσθηση ενοχής στους άλλους, ώστε να τους σταματήσουμε να κάνουν ό, τι μας στεναχωρεί. Κάνουμε ένα συναισθηματικό εκβιασμό παίζοντας τον πληγωμένο ή τον αδικημένο.
Επίσης, μπορούμε να αναγκάζουμε τους ανθρώπους να μας κάνουν τα χατίρια, όταν αυτοί είναι ελεγχόμενοι από την ανάγκη τους να έχουν την επιβεβαίωση ή την έγκρισή μας. Η σκέψη είναι: "Είμαι το θύμα κι εσείς είστε υπεύθυνοι για την ευτυχία μου, τη δυστυχία μου, την υγεία μου, την ικανοποίησή μου". Αν εμείς δεχθούμε ότι πράγματι είμαστε υπεύθυνοι για την πραγματικότητα του θύματος, τότε μπορεί να μας ελέγξει. Κι εμείς με τη σειρά μας προσπαθούμε να ελέγξουμε άλλους με τον ίδιο τρόπο.
Το Θύμα, ο αδικημένος, παίρνει αξία και έχει κέρδος και από κάτι άλλο: "Όσο είμαι αδικημένος, οι άλλοι είναι άδικοι, δεν είναι σωστοί και μόνο εγώ είμαι ο σωστός". Μερικοί άνθρωποι που δεν βρίσκουν την αξία τους με κάποιον άλλο τρόπο, έχουν ως μοναδικό τρόπο για να βεβαιώσουν την αξία τουςτο ρόλο του αδικημένου, γιατί ο αδικημένος είναι πάντα ο "καλός". Μερικοί παίζουν το ρόλο του Θύματος ή για να κερδίσουν την αξία τους ή για να σταματήσουν τους άλλους από το να τους ζητάνε κάτι ή για να τους ελέγξουν με συναισθηματικό εγωισμό.
Ο ΑΠΟΜΑΚΡΟΣ
Ο τρίτος ρόλος που μπορεί να παίξουμε είναι ο ρόλος του Απόμακρου. Αν έχουμε ένα γονιό Τρομοκράτη, Θύμα ή Ανακριτή, μπορεί να βρούμε, ως μόνη λύση, το να απομακρυνθούμε συναισθηματικά, να κλειστούμε μέσα στον εαυτό μας, επειδή δεν αντέχουμε, δεν τα βγάζουμε πέρα σε αυτό το συναισθηματικό παιχνίδι. Γινόμαστε Απόμακροι. Γενικά ο άνδρας προστατεύει τον εαυτό του με την επίθεση (Τρομοκράτης) ή με το κλείσιμο (Απόμακρος) και η γυναίκα προσπαθεί να καλύψει τις ανάγκες της παίζοντας το Θύμα ή τον Ανακριτή.
Ως Απόμακροι:
1. Μην έχοντας πολλή συναισθηματική επαφή με τους άλλους προστατεύουμε τον εαυτό μας. Αν φωνάζουν, απομακρυνόμαστε και δεν εκφράζουμε τις ανάγκες ή τα συναισθήματά μας.
2. Αν συνδυάσουμε τον Απόμακρο με το Θύμα και κόβουμε την επικοινωνία, "κάνουμε μούτρα", ο άλλος αρχίζει να νιώθει ότι μας έχει κάνει κάτι, ότι εκείνος φταίει και προσπαθεί να μας κάνει να του χαμογελάσουμε ή να του μιλήσουμε, γιατί του λείπει η επικοινωνία, που είναι συναισθηματική τροφή.
Από το ρόλο του Απόμακρου ελέγχουμε τους άλλους μέσα από την ανάγκη τους να έχουν την προσοχή μας, το άνοιγμά μας, την επικοινωνία μας ή το χαμόγελό μας. Αυτή είναι η δύναμη του Απόμακρου.
Ο Τρομοκράτης ελέγχει τους άλλους μέσα από το φόβο τους και το Θύμα μέσα από την ενοχή ή την πεποίθησή τους ότι είναι υπεύθυνοι για την πραγματικότητά του. Ο Απόμακρος ελέγχει τους άλλους μέσα από την ανάγκη τους να έχουν την προσοχή του, την επικοινωνία μαζί του, η οποία τους κάνει να τον πλησιάζουν εκείνοι κι έτσι αυτός να κερδίζει ενέργεια.
Ο ΑΝΑΚΡΙΤΗΣ
Ο τέταρτος τρόπος με τον οποίο μαθαίνουμε να προστατεύουμε τον εαυτό μας και επιδιώκουμε να παίρνουμε ενέργεια, προσοχή και να ελέγχουμε τους άλλους, είναι ένας τρόπος που αναπτύσσεται περισσότερο καθώς το παιδί πλησιάζει στην εφηβεία. Είναι ο ρόλος του Ανακριτή, μέσα από τον οποίο ανακρίνουμε τους άλλους.
Μαθαίνουμε ότι, αν κρίνουμε, αν κριτικάρουμε κάποιον, μπορούμε να τον βάλουμε σε αμυντική θέση. Μπορούμε να πάρουμε ενέργεια και προσοχή από αυτόν, καθώς προσπαθεί να δικαιολογήσει τον εαυτό του, να απολογηθεί. Μέσα απο τις ερωτήσεις και την κριτική που του κάνουμε, δεσμεύουμε την προσοχή του, την ενέργειά του και τρεφόμαστε ενεργειακά από αυτόν.
Ίσως πιο συχνά να χρησιμοποιούμε κριτική όταν ο άλλος είναι Απόμακρος, γιατί οπωσδήποτε θα θελήσει να απαντήσει στην κριτική μας και έτσι θα έχουμε την προσοχή του, που δεν μας τη δίνει με άλλο τρόπο. Άλλοι θα χρησιμοποιήσουν την κριτική σε ένα Θύμα, ρίχνοντας την ευθύνη σε αυτό. Του Τρομοκράτη μπορούμε να του πάρουμε τα "όπλα" βάζοντάς τον σε άμυνα με την κριτική μας.
Είναι δυσάρεστες αυτές οι επικοινωνίες, αυτές οι σχέσεις. Πληγωνόμαστε και εμείς και οι άλλοι και είναι κρίμα, γιατί συνήθως παίζουμε τους ρόλους αυτούς, με ανθρώπους που αγαπάμε. Δημιουργείται υποσυνείδητα ένα παιχνίδι, μέσα στο οποίο χάνουμε πάρα πολλή ενέργεια.
Αγαπάμε αυτά τα άτομα, αλλά έχουμε τόση ανασφάλεια και αμφιβολία για την αξία μας ώστε αναγκαζόμαστε να μπούμε σε αυτά τα παιχνίδια, για να πάρουμε ενέργεια και ασφάλεια μέσα από την προσοχή, την επιβεβαίωση και την υπακοή των άλλων.
Απόσπασμα απ' το βιβλίο "Αυτογνωσία", Ρόμπερτ Ηλία Νατζέμυ
Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Α')
Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Γ')
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου