Ο Αγωνιζόμενος

    Όλη η Γης σήμερα είναι μια Πομπηία, λίγη ώρα πριν από την έκρηξη. Τι χρησιμεύει μια τέτοια Γης με τις άθλιες γυναίκες, με τους άπιστους άντρες, με τις φάμπρικες και τις αρώστιες; Γιατί να ζούνε όλοι ετούτοι οι έξυπνοι έμποροι, γιατί να μεγαλώνουν όλα ετούτα τα πολυχαδεμένα παιδιά και να καθίσουν κι αυτά στη θέση που κάθουνταν κι οι γονέοι τους, στις ταβέρνες, στα θέατρα, στα πορνεία; Όλη ετούτη η ύλη εμποδίζει το πνέμα να περάσει. Ό,τι πνέμα είχαν οι γενεές ετούτες, το ξόδεψαν δημιουργώντας ένα μεγάλο πολιτισμό -ιδέες, ζωγραφιές, μουσική, επιστήμη, πράξη. Τώρα ξεθύμαναν. Έφτασε η στερνή μορφή του χρέους τους: ν' αφανιστούν. Ας έρθουν οι βάρβαροι ν' ανοίξουν καινούρια κοίτη στο πνέμα.
    Τα πλήθη, που υποφέρουν και πεινούν, χιμούν στο στρωμένο τραπέζι, όπου οι αφεντάδες κάθουνται ναρκωμένοι, δυσκίνητοι από το βαρύ φαγοπότι. Ιερή στιγμή! Οι αφεντάδες γρικούν ξάφνου τη βουή και στρέφουνται να δουν. Στην αρχή γελούν, σε λίγο χλωμιάζουν, τεντώνουν ανήσυχοι το λαιμό και διακρίνουν - οι δούλοι τους, οι εργάτες, οι κολίγοι, οι παραμάνες, οι μαγέρισσες, οι δούλες κάνουν έφοδο. Ιερή στιγμή! Οι μεγαλύτεροι άθλοι στη σκέψη, στην τέχνη, στην πράξη, γεννήθηκαν στο ορμητικό τούτο ανηφόρισμα του ανθρώπου.
    Ένας Αγωνιζόμενος ανηφορίζει από την ύλη στα φυτά, από τα φυτά στα ζώα, από τα ζώα στους ανθρώπους και μάχεται για λευτεριά. Σε κάθε κρίσιμη εποχή ο Αγωνιζόμενος ετούτος παίρνει νέο πρόσωπο, όχι πρόσωπο, προσωπείο, γιατί πάντα, πίσω απ' όλες τις μάσκες που παίρνει, είναι ο ίδιος. Σήμερα το πρόσωπό του είναι ετούτο: Αρχηγός στις αρίφνητες μάζες που κάνουν έξοδο κι ανεβαίνουν. Ετούτη είναι η μεγάλη Κραυγή του καιρού μας.

Νίκος Καζαντζάκης, Αδερφοφάδες σελ. 92