Η πνευματική εξέλιξη μέσα από τις σχέσεις, Ρόμπερτ Ηλίας Νατζέμυ

(Το κείμενο αποτελεί μέρος της ομιλίας του Ρόμπερτ Ηλία Νατζέμυ που έχει αναρτηθεί στο κανάλι του στην ιστοσελίδα YouTube)

Οι σχέσεις μας αποτελούν σημαντικό μέρος της ζωής μας και της εξέλιξής μας. Ως θεϊκά όντα που είμαστε η αγάπη του Θεού, του Σύμπαντος (όπως αντιλαμβάνεται ο καθένας την Ύπαρξη) για εμάς είναι δεδομένη ανεξάρτητα αν επιλέξουμε να μάθουμε από τις σχέσεις μας αυτό που ήρθαν να μας διδάξουν ή όχι. Μας δίνεται η ελεύθερη βούληση να επιλέξουμε τι θα κάνουμε με τις σχέσεις μας και πως θα τις αξιοποιήσουμε. Είναι, γενικά αποδεκτό, ότι οι αρμονικές σχέσεις μας με τους άλλους μας συμφέρει, καθώς μπορούμε να βιώσουμε ευτυχία, υγεία, ελευθερία και να είναι πιο όμορφη η ζωή μας. 

Για την επίτευξη πνευματικής εξέλιξης μέσα από τις σχέσεις μας μπορούμε να ακολουθούμε τα παρακάτω:

• Καλλιέργεια της αξίας μας, της ασφάλειάς μας και του νοήματος της ζωής μας μέσω μιας εσωτερικής διαδικασίας. Αποφεύγουμε να βασίζουμε τα παραπάνω στον άλλον και συνάπτουμε σχέση μαζί του από αγάπη κι όχι από ανάγκη ή εξάρτηση. Η σχέση ανάγκης ή εξάρτησης μας αναγκάζει να παίζουμε ρόλους ώστε να τον ελέγχουμε, κι όταν υπάρχει έλεγχος δεν υπάρχει αγνή αγάπη. Δεν μπορώ να αγαπάω κάποιον όταν έχω ανάγκη κάτι από αυτόν.
• Αναλαμβάνουμε την απόλυτη ευθύνη της πραγματικότητάς μας. Παύουμε να πιστεύουμε ότι ο άλλος ευθύνεται  για ότι νοιώθουμε και για ότι μας συμβαίνει. Παράλληλα, επιτρέπουμε στον άλλον να νοιώθει ότι θέλει, έχοντας την γνώση ότι δεν είμαστε εμείς υπεύθυνοι για τα δικά του συναισθήματα. Είμαστε ελεύθεροι να αγαπάμε αγνά.
• Επικοινωνούμε αποτελεσματικά, εκφράζοντας ανάγκες και συναισθήματα χωρίς γκρίνια, κριτική και απόρριψη. Γινόμαστε ενεργητικοί ακροατές. Μαθαίνουμε να ακούμε τον άλλον χωρίς να μπαίνουμε σε άμυνα (ποιος έχει δίκιο και ποιος όχι).
• Βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση του άλλου, κατανοώντας τις ανάγκες του, τα συναισθήματά του, τις πεποιθήσεις του και το τι μπορεί να χρειάζεται.
• Φροντίζουμε για την συνεχόμενη εξέλιξή μας, καθώς η δική μας μεταμόρφωση είναι δώρο για τον άλλον.
• Να είμαστε ειλικρινείς. Να εκφράζουμε την αλήθεια μας με αγάπη και όχι με θυμό, κριτική ή απόρριψη.
• Αποβάλλουμε τους φόβους μας που προκαλούν συγκρούσεις στις σχέσεις μας. Δεν φοβόμαστε να είμαστε ευάλωτοι μπροστά στον άλλον, καθώς ως θεϊκά όντα είμαστε ασφαλείς. Δεχόμαστε ότι είμαστε καλά εξίσου είτε είμαστε με τον άλλον είτε δεν είμαστε.
• Κάνουμε διάκριση του άλλου ως θεϊκό ον και ως συμπεριφορά. Μπορούμε να αγαπάμε τον άλλον ακόμα κι όταν δεν μπορούμε να αγαπήσουμε τη συμπεριφορά του. Η αγάπη είναι σταθερή και αμετάκλητη ακόμα κι όταν δεν μπορούμε να δεχτούμε τη συμπεριφορά του άλλου.
• Αντιμετωπίζουμε τον άλλο ως δάσκαλο που έχει έρθει να μας διδάξει κάτι.
• Τηρούμε τις συμφωνίες που έχουμε συνάψει με τον άλλον. Είμαστε συνεπείς απέναντι στον λόγο μας. Η συνέπεια είναι βασική λειτουργία της ψυχής.
• Να μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι μόνοι μας. Όσο πιο ευτυχισμένοι είμαστε μόνοι μας τόσο πιο ευτυχισμένοι  θα είμαστε με τον άλλον.
• Καλλιέργεια της αγάπης χωρίς όρους. Καλλιεργούμε αρχικά την αγάπη άνευ όρων προς τον εαυτό μας. Μας αγαπάμε με όλα τα ελαττώματά μας και με την κατανόηση ότι είμαστε όντα σε εξέλιξη. Με αυτό τον τρόπο μας δίνεται η δυνατότητα να κατανοήσουμε τις αδυναμίες του άλλου ως ον που βρίσκεται σε διαδικασία εξέλιξης, και τον αγαπάμε ότι και να κάνει, καθορίζοντας όρια όποτε χρειάζεται. (Συνδεόμαστε με ανώτερα επίπεδα και αισθανόμαστε ασφαλείς)
• Καλλιεργούμε σχέση με το Θείο, το Σύμπαν, τον Χριστό, το Φως, κλπ., σχέση που μας δίνει δύναμη και ασφάλεια που δεν κλονίζεται.
• Αγαπάμε και αποδεχόμαστε τον εαυτό μας.
• Τολμούμε να είμαστε ευτυχισμένοι. Φροντίζουμε να αποβάλουμε την πεποίθηση ότι όταν είμαστε ευτυχισμένοι κάτι κακό θα συμβεί και βλέπουμε τις σχέσεις μας ως τρόπο ευτυχίας. Επιλέγουμε να είμαστε με τον άλλον για να δημιουργήσουμε την ευτυχία.
• Απελευθερωνόμαστε από παλιούς προγραμματισμούς. Απελευθερώνουμε και συγχωρούμε το παρελθόν. Αντιμετωπίζουμε τους ανθρώπους που υπάρχουν στη ζωή μας σαν να είναι η πρώτη φορά, χωρίς προκατάληψη.
• Δεν μιλάμε ποτέ σε τρίτους για τον άνθρωπο με τον οποίο βιώνουμε δυσκολία, εκτός εάν απευθυνόμαστε σε κάποιον ο οποίος μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε ποιο μάθημα έχουμε να πάρουμε από την δύσκολη αυτή σχέση. Αποφεύγουμε να μιλάμε με κάποιον ο οποίος θα μας επιβεβαιώσει ότι είμαστε θύμα και ότι ο άλλος είναι απαράδεκτος (υποκειμενικές αντιλήψεις). Δεν προσπαθούμε να βρούμε την αξία μας υποβαθμίζοντας τον άλλον ως υπεύθυνο της δυστυχίας μας.
• Γνωρίζουμε τον Εαυτό μας, είτε με συμμετοχή σε ομάδες ή με άλλους τρόπους.
• Έχουμε κοινές, αλλά και ξεχωριστές δραστηριότητες.
• Εκφράζουμε στον άλλον τα θετικά μας συναισθήματα, όπως αγάπη, θαυμασμό, ευγνωμοσύνη, τις θετικές του ιδιότητες.
• Αν υπάρχουν συγκρούσεις προγραμματίζουμε μια φορά την εβδομάδα ή και συχνότερα να επικοινωνήσουμε, εκφράζοντας τις ανάγκες μας. Αν ο άλλος εκφράζεται αρνητικά, με θυμό, οργή, κλπ., του απευθύνουμε την εξής ερώτηση: Πες μου την ανάγκη που βρίσκεται πίσω από αυτήν την κριτική, το παράπονο, την επιθετικότητα. Τι χρειάζεσαι από εμένα;
• Οραματιζόμαστε τον άλλον μέσα στο Φως, συνδεδεμένο με τον Ανώτερο Εαυτό του, με την δύναμη μέσα του. Αν έχουμε δυσκολία να τον οραματιστούμε, φέρνουμε στο νου μας πέντε θετικές ιδιότητες του ανθρώπου αυτού.

Ολοκληρώνοντας, δεν υπάρχει τυχαιότητα! Ως ψυχές σε εξέλιξη έχουμε επιλέξει ή έχουμε έλξει ψυχές που μας δίνουν ακριβώς τα ερεθίσματα που χρειαζόμαστε για τα επόμενα μαθήματα στην εξέλιξή μας. Έχουμε όφελος να ψάξουμε μέσα μας, να δούμε τι χρειαζόμαστε να μάθουμε εδώ, να ανακαλύψουμε τις αλήθειες που χρειαζόμαστε να θυμηθούμε για να μπορέσουμε να βιώσουμε ασφάλεια, ηρεμία, αξία, κλπ, ανεξάρτητα με το τι κάνει ο άλλος, και να νοιώσουμε Αγάπη για τον άλλον.

ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ: Ο άλλος είναι ψυχή σε εξέλιξη. Η συμπεριφορά του και η λειτουργία του ορίζεται από τα παιδικά του βιώματα, τους προγραμματισμούς του, τις πεποιθήσεις του, τις ανασφάλειές του.

ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ: Η αξία μας είναι αμετάκλητη, δεν μειώνεται ότι και να λέει ή κάνει ο άλλος. Δεδομένα της αληθινής μας φύσης είναι η ελευθερία, η ασφάλεια. Έχουμε επιλέξει σαν ψυχή τα ερεθίσματα που βιώνουμε για την εξέλιξή μας.

ΝΟΜΟΙ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ: Το σύμπαν μας δίνει μόνο αυτά που εξυπηρετούν την εξέλιξή μας. Μας δίνει σε κάθε στάδιο της ζωής μας τα ερεθίσματα που χρειαζόμαστε για να αποκτήσουμε επίγνωση του εαυτού μας, σε κάποιο επίπεδο.

Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Γ')

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΝΗΛΙΚΑ

Όταν θα έχουμε βρει τη δική μας εσωτερική πηγή ενέργειας θα λειτουργούμε από το ρόλο του Ενήλικα. Ο Ενήλικας είναι ένας ώριμος άνθρωπος, που έχει σεβασμό και για τον εαυτό του και για τους άλλους, έχει αγάπη και για τον εαυτό του και για τους άλλους και μπορεί να εκφράσει τις ανάγκες του με έναν ώριμο τρόπο, χωρις να χρειάζεται να καταλήξει σε αυτά τα παιχνίδια (βλέπε: Οι ρόλοι που παίζουμε, μέρος β'). Επικοινωνεί χωρίς να κλαίει, να φωνάζει, να απειλεί, να κριτικάρει, να κατηγορεί. Εξηγεί τις ανάγκες, τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις του με έναν ώριμο τρόπο. Με σεβασμό προς τον εαυτό του, που σημαίνει ότι δεν καταπιέζεται. Αλλά και με σεβασμό προς τον άλλο. που σημαίνει ότι μιλάει με τον τρόπο που θα ήθελε ο άλλος να μιλάει σ' αυτόν.
Όμως, για να πραγματοποιηθεί αυτή η αποτελεσματική επικοινωνία, χρειάζεται πρώτα να νιώθουμε εσωτερική ασφάλεια, να έχουμε απελευθερωθεί από τις πεποιθήσεις που μας κάνουν να νιώθουμε τόσο ευάλωτοι σε αυτές τις περιπτώσεις, και επίσης, χρειαζόμαστε αυτογνωσία. Γιατί αν δεν έχουμε αυτογνωσία, αν δεν ξέρουμε τι νιώθουμε, ποιες είναι οι ανάγκες μας και τι πιστεύουμε, είναι αδύνατον να επικοινωνήσουμε αποτελεσματικά. Μπορούμε να εκφραζόμαστε ξεκάθαρα μόνο αν γνωρίζουμε τον εαυτό μας σε βάθος.
Χρειάζεται να αλλάξουμε τις πεποιθήσεις, που μας δημιουργούν ανασφάλεια και αμφιβολία για την αξία μας.



ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 

Μπορούμε να εκφράσουμε τις ανάγκες μας σαν παράπονα, σαν κατηγορίες ή απλά σαν ανάγκες, χωρίς να κατηγορήσουμε, να κριτικάρουμε, να απειλήσουμε τους άλλους, επειδή δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες μας.
Η ίδια ανάγκη μπορεί να εκφραστεί:

1. Σαν παράπονο από το ρόλο του Θύματος.
2. Σαν κριτική από το ρόλο του Ανακριτή.
3. Σαν απλή ανάγκη με μια εξήγηση, γιατί αυτή η ανάγκη είναι σημαντική για μας και για το πως νιώθουμε όταν δεν ικανοποιείται.

Ο τρίτος τρόπος είναι από το ρόλο του Ενήλικα, που είναι συναισθηματικά ώριμος και είναι η βάση του "Εγώ-μηνύματος". Οι δύο πρώτοι τρόποι είναι "Εσύ-μηνύματα". Δεν έχουμε παραδείγματα επικοινωνίας από το ρόλο του Απόμακρου επειδή συνήθως δεν επικοινωνεί και από το ρόλο του Τρομοκράτη επειδή συνήθως απειλεί και η απειλή του θα εξαρτάται από αυτό που χρειάζεται ο άλλος και από το τι μπορεί να ελέγχει ο Τρομοκράτης. Είναι συνήθως άσχετο με το θέμα των αναγκών.

Παραδείγματα "Εσύ-μηνυμάτων":

1. Παράπονο από το Θύμα: "Συμφωνείς να κάνεις κάτι και μετά δεν το κάνεις".
2. Κριτική από τον Ανακριτή: "Είσαι ανεύθυνος και ανώριμος".

Παράδειγμα "Εγώ-μηνύματος":

"Χρειάζομαι να τηρείς τις συμφωνίες μας".  Ή ίσως ακομη καλύτερα: "Έχω ανάγκη να τηρούνται οι συμφωνίες μας και απο τις δύο πλευρές". Και συνεχίζουμε στο ίδιο "Εγώ-μήνυμα": '... επειδή δημιουργούνται διάφορα προβλήματα (εδώ θα πρέπει να συμπληρώσετε εσείς: χάνω χρόνο, χάνω χρήματα, κουράζομαι, χάνω την εμπιστοσύνη μου, νιώθω αδικία και πίκρα και πολλές φορές θυμό, κλπ).

Πάντα το "Εγώ-μήνυμα" θα αφορά:

1. Τις ανάγκες που έχουμε.
2. Το λόγο, το γιατί όταν ο άλλος δε σέβεται τις ανάγκες που έχουμε, μας δημιουργείται πρόβλημα.

Έχουμε δηλαδή δύο κατηγορίες προβλημάτων: τα πρακτικά (χρόνος, χρήμα, κλπ) και τα συναισθηματικά (πόνος, πίκρα, θυμός, κλπ). Οφείλουμε να τα εξηγήσουμε στον άλλον, ώστε να καταλάβει ποιες είναι οι ανάγκες μας και γιατί αυτά είναι σημαντικά για μας. 

Αυτή την εξήγηση πολλές φορές φοβόμαστε να την κάνουμε, γιατί είναι πολύ πιο εύκολο να πούμε: "Είσαι αναίσθητος, είσαι απαράδεκτος", επειδή νιώθουμε ότι παίρνουμε ενέργεια έτσι. Αν όμως πούμε: "Σε χρειάζομαι, νιώθω απόρριψη, φοβάμαι", νιώθουμε ότι εκθέτουμε τον εαυτό μας, γινόμαστε ευάλωτοι και αυτό δεν μας αρέσει, αλλά αυτή είναι η αλήθεια. Η αλήθεια είναι ότι: "Είμαι εξαρτημένος από εσένα, χρειάζομαι την προσοχή σου, την αγάπη σου, την επιβεβαίωσή σου". Δεν μπορούμε να το πούμε όμως, ειδικά οι άνδρες δυσκολεύονται, και έχουμε καταλήξει στο να βάζουμε ετικέτες: "Είσαι έτσι, είσαι αλλιώς κλπ". Αλλά δε λύνεται το πρόβλημα. Ο άλλος απλά αμύνεται, δεν αλλάζει. Αν εκφράσουμε όμως μια ανάγκη, χωρίς παράπονο ή κριτική, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να μας καταλάβει ο άλλος, χωρίς αυτό να είναι απόλυτο. Εκφράζονται την ανάγκη μας, ο άλλος δεν μπαίνει αυτόματα σε άμυνα και υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να ανταποκριθεί.

Ένα τελευταίο παράδειγμα:

Παράπονο: "Δε μοιράζεσαι μαζί μου αυτά που νιώθεις σκέφτεσαι".

Κριτική: "Είσαι εγωιστής, αδιάφορος, κλειστός".

Εγώ-μήνυμα: "Χρειάζομαι να ξέρω τι νιώθεις και τι σκέφτεσαι, για να νιώθω ότι είμαστε μαζί, ότι με εμπιστεύεσαι και με σέβεσαι, αλλιώς νιώθω μοναξιά, και νομίζω ότι ίσως έχω κάνει κάτι που σε πείραξε και δε μου μιλάς".

Εξηγούμε στον άλλο ακριβώς τι γίνεται μέσα στο νου μας. Είναι πιο ειλικρινής, πιο αληθινός αυτός ο τρόπος επικοινωνίας.

Απόσπασμα απ' το βιβλίο "Αυτογνωσία", Ρόμπερτ Ηλία Νατζέμυ

Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Α')

Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Β')

Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Β')

Ο ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΗΣ

Ο πρώτος ρόλος είναι ο ρόλος του Τρομοκράτη. Μαθαίνουμε από τους γονείς μας ότι με τη φωνή, με την απειλή και με το να γινόμαστε άγριοι, μπορούμε να έχουμε αυτό που θέλουμε. Μπορούμε να κάνουμε τον άλλο ή να μη μας πλησιάζει, να μην μπορεί να ζητήσει τίποτα από μας, ή να τον αναγκάζουμε να κάνει αυτό που θέλουμε εμείς, να μας εξυπηρετεί.

Με αυτόν τον τρόπο ίσως να μπορούμε να έχουμε αυτό που θέλουμε από τον άλλο, αλλά μάλλον θα χάσουμε την αγάπη του και το σεβασμό του. Έχουμε δημιουργήσει μαζί του μια σχέση φόβου. Μας φοβάται επειδή δεν αντέχει τις φωνές μας, την επιθετικότητα και τις απειλές μας και έτσι κάνει αυτό που του ζητάμε.
Αρκετοί γονείς έχουν μια τέτοια σχέση με τα παιδιά τους. Αυτό διαρκεί μέχρι τα παιδιά να φτάσουν στην εφηβεία, οπότε αντιστρέφονται τα πράγματα και ο έφηβος ίσως γίνει τώρα ο επιθετικός, ο Τρομοκράτης, και ο γονιός το Θύμα. Οι απειλές έρχονται τώρα από την άλλη πλευρά, είναι σαν μπούμερανγκ. Καταφέραμε τόσα χρόνια να έχουμε αυτό που θέλουμε, αλλά τώρα αντιστρέφονται οι ρόλοι.
Ο πρώτος ρόλος λοιπόν είναι ο ρόλος του Τρομοκράτη, που ελέγχει τους άλλους μέσα από την αίσθηση του κινδύνου ή του φόβου. Η αίσθηση του κινδύνου είναι ένας μηχανισμός, που οι περισσότεροι από μας έχουμε όποτε κάποιος μας υψώνει έντονα τη φωνή του. Υπάρχουν δύο σκεπτομορφές σε σχέση με αυτό:
1. Η μία είναι ότι όποιος φωνάζει έντονα και δυνατά έχει δίκιο, ότι όποιος είναι θυμωμένος έχει δίκιο.
2. Η δεύτερη είναι ότι κινδυνεύουμε, όταν ο άλλος είναι θυμωμένος.
Όταν ήμαστε παιδιά ήταν φυσικό να σκεφτόμαστε ότι κινδυνεύουμε, τώρα όμως αυτό γίνεται αυτόματα. Βλέπουμε ολόκληρους άνδρες, διπλάσιους σε μέγεθος από τις γυναίκες τους, να φοβούνται όταν εκείνες τους φωνάζουν. Όχι επειδή πρόκειται κάποιος να τους δείρει, όπως όταν ήταν παιδιά. Απλά έχει δημιουργηθεί ένας αυτόματος μηχανισμός που ξυπνάει το εσωτερικό τους παιδί και νιώθουν φόβο. 

ΤΟ ΘΥΜΑ
 Ο δεύτερος τρόπος για να ελέγχουμε τους άλλους και να έχουμε αυτό που θέλουμε, είναι ο ρόλος του θύματος, όταν παίζουμε τον αδύναμο και τον αδικημένο. Στο ρόλο αυτό δημιουργούμε συνήθως αίσθηση ενοχής στους άλλους, ώστε να τους σταματήσουμε να κάνουν ό, τι μας στεναχωρεί. Κάνουμε ένα συναισθηματικό εκβιασμό παίζοντας τον πληγωμένο ή τον αδικημένο.
Επίσης, μπορούμε να αναγκάζουμε τους ανθρώπους να μας κάνουν τα χατίρια, όταν αυτοί είναι ελεγχόμενοι από την ανάγκη τους να έχουν την επιβεβαίωση ή την έγκρισή μας. Η σκέψη είναι: "Είμαι το θύμα κι εσείς είστε υπεύθυνοι για την ευτυχία μου, τη δυστυχία μου, την υγεία μου, την ικανοποίησή μου". Αν εμείς δεχθούμε ότι πράγματι είμαστε υπεύθυνοι για την πραγματικότητα του θύματος, τότε μπορεί να μας ελέγξει. Κι εμείς με τη σειρά μας προσπαθούμε να ελέγξουμε άλλους με τον ίδιο τρόπο.
Το Θύμα, ο αδικημένος, παίρνει αξία και έχει κέρδος και από κάτι άλλο: "Όσο είμαι αδικημένος, οι άλλοι είναι άδικοι, δεν είναι σωστοί και μόνο εγώ είμαι ο σωστός". Μερικοί άνθρωποι που δεν βρίσκουν την αξία τους με κάποιον άλλο τρόπο, έχουν ως μοναδικό τρόπο για να βεβαιώσουν την αξία τουςτο ρόλο του αδικημένου, γιατί ο αδικημένος είναι πάντα ο "καλός". Μερικοί παίζουν το ρόλο του Θύματος ή για να κερδίσουν την αξία τους ή για να σταματήσουν τους άλλους από το να τους ζητάνε κάτι ή για να τους ελέγξουν με συναισθηματικό εγωισμό.

Ο ΑΠΟΜΑΚΡΟΣ
 Ο τρίτος ρόλος που μπορεί να παίξουμε είναι ο ρόλος του Απόμακρου. Αν έχουμε ένα γονιό Τρομοκράτη, Θύμα ή Ανακριτή, μπορεί να βρούμε, ως μόνη λύση, το να απομακρυνθούμε συναισθηματικά, να κλειστούμε μέσα στον εαυτό μας, επειδή δεν αντέχουμε, δεν τα βγάζουμε πέρα σε αυτό το συναισθηματικό παιχνίδι. Γινόμαστε Απόμακροι. Γενικά ο άνδρας προστατεύει τον εαυτό του με την επίθεση (Τρομοκράτης) ή με το κλείσιμο (Απόμακρος) και η γυναίκα προσπαθεί να καλύψει τις ανάγκες της παίζοντας το Θύμα ή τον Ανακριτή.
Ως Απόμακροι:
1. Μην έχοντας πολλή συναισθηματική επαφή με τους άλλους προστατεύουμε τον εαυτό μας. Αν φωνάζουν, απομακρυνόμαστε και δεν εκφράζουμε τις ανάγκες ή τα συναισθήματά μας.
2. Αν συνδυάσουμε τον Απόμακρο με το Θύμα και κόβουμε την επικοινωνία, "κάνουμε μούτρα",  ο άλλος αρχίζει να νιώθει ότι μας έχει κάνει κάτι, ότι εκείνος φταίει και προσπαθεί να μας κάνει να του χαμογελάσουμε ή να του μιλήσουμε, γιατί του λείπει η επικοινωνία, που είναι συναισθηματική τροφή.
Από το ρόλο του Απόμακρου ελέγχουμε τους άλλους μέσα από την ανάγκη τους να έχουν την προσοχή μας, το άνοιγμά μας, την επικοινωνία μας ή το χαμόγελό μας. Αυτή είναι η δύναμη του Απόμακρου.
Ο Τρομοκράτης ελέγχει τους άλλους μέσα από το φόβο τους και το Θύμα μέσα από την ενοχή ή την πεποίθησή τους ότι είναι υπεύθυνοι για την πραγματικότητά του. Ο Απόμακρος ελέγχει τους άλλους μέσα από την ανάγκη τους να έχουν την προσοχή του, την επικοινωνία μαζί του, η οποία τους κάνει να τον πλησιάζουν εκείνοι κι έτσι αυτός να κερδίζει ενέργεια.

Ο ΑΝΑΚΡΙΤΗΣ 
Ο τέταρτος τρόπος με τον οποίο μαθαίνουμε να προστατεύουμε τον εαυτό μας και επιδιώκουμε να παίρνουμε ενέργεια, προσοχή και να ελέγχουμε τους άλλους, είναι ένας τρόπος που αναπτύσσεται περισσότερο καθώς το παιδί πλησιάζει στην εφηβεία. Είναι ο ρόλος του Ανακριτή, μέσα από τον οποίο ανακρίνουμε τους άλλους.
Μαθαίνουμε ότι, αν κρίνουμε, αν κριτικάρουμε κάποιον, μπορούμε να τον βάλουμε σε αμυντική θέση. Μπορούμε να πάρουμε ενέργεια και προσοχή από αυτόν, καθώς προσπαθεί να δικαιολογήσει τον εαυτό του, να απολογηθεί. Μέσα απο τις ερωτήσεις και την κριτική που του κάνουμε, δεσμεύουμε την προσοχή του, την ενέργειά του και τρεφόμαστε ενεργειακά από αυτόν.
Ίσως πιο συχνά να χρησιμοποιούμε κριτική όταν ο άλλος είναι Απόμακρος, γιατί οπωσδήποτε θα θελήσει να απαντήσει στην κριτική  μας και έτσι θα έχουμε την προσοχή του,  που δεν μας τη δίνει με άλλο τρόπο. Άλλοι θα χρησιμοποιήσουν την κριτική σε ένα Θύμα, ρίχνοντας την ευθύνη σε αυτό. Του Τρομοκράτη μπορούμε να του πάρουμε τα "όπλα" βάζοντάς τον σε άμυνα με την κριτική μας.
Είναι δυσάρεστες αυτές οι επικοινωνίες, αυτές οι σχέσεις. Πληγωνόμαστε και εμείς και οι άλλοι και είναι κρίμα, γιατί συνήθως παίζουμε τους ρόλους αυτούς, με ανθρώπους που αγαπάμε. Δημιουργείται υποσυνείδητα ένα παιχνίδι, μέσα στο οποίο χάνουμε πάρα πολλή ενέργεια.
Αγαπάμε αυτά τα άτομα, αλλά έχουμε τόση ανασφάλεια και αμφιβολία για την αξία μας ώστε αναγκαζόμαστε να μπούμε σε αυτά τα παιχνίδια, για να πάρουμε ενέργεια και ασφάλεια μέσα από την προσοχή, την επιβεβαίωση και την υπακοή των άλλων.

Απόσπασμα απ' το βιβλίο "Αυτογνωσία", Ρόμπερτ Ηλία Νατζέμυ 

Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Α') 
Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Γ') 

Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Α')

Ως παιδιά, καθώς μεγαλώνουμε, αρχίζουμε να βιώνουμε κάποια στιγμή απογοήτευση επειδή οι ανάγκες μας δεν ικανοποιούνται πάντα και φυσικά προσπαθούμε να βρούμε τρόπους να τις ικανοποιήσουμε. Θέλουμε να πάρουμε αυτό που επιθυμούμε από τους άλλους ανθρώπους, κι επίσης να εξασφαλίσουμε ότι οι άλλοι δεν παίρνουν από μας αυτό που δεν θέλουμε  να τους δώσουμε.

Τί είναι αυτά που θέλουμε από τους άλλους ανθρώπους ακόμα κι ως ενήλικες;

1. Πρώτα την προσοχή τους. Όλοι θέλουμε να μας προσέχουν. Νιώθουμε πολύ άσχημα όταν κάποιος μας αγνοεί. Νιώθουμε μείωση της αξίας μας, απόρριψη, αδυναμία.

2. Θέλουμε επιβεβαίωση , αναγνώριση της αξίας μας, δηλαδή ότι είμαστε καλοί, σωστοί, ικανοί.

3.  Θέλουμε να μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι οι άλλοι θα είναι πάντα εκεί για μας, για να νιώσουμε την ασφάλεια  που μας δίνει η δέσμευσή τους.

4. Μερικές φορές θέλουμε και την αποκλειστικότητα της αγάπης και της προσοχής τους. Ένα παιδί που χάνει την αποκλειστικότητα βιώνει για πρώτη φορά ζήλια προς το μικρότερο αδελφό ή αδελφή. Και ως ενήλικοι θέλουμε αποκλειστικότητα στις συντροφικές σχέσεις και, κατά καιρούς, ακόμα και στις φιλικές μας σχέσεις. Αυτό συμβαίνει, επειδή φοβόμαστε μήπως ο σύντροφός ή ο φίλος κάποια στιγμή αρχίσει να ενδιαφέρεται περισσότερο για κάποιον άλλον και μας αφήσει. Τότε εμείς θα μείνουμε μόνοι, χωρίς να ικανοποιούνται οι ανάγκες μας.

Ως μικρά παιδιά, η ανάγκη μας αφορούσε στην ίδια την επιβίωσή μας, που εξαρτιόταν από κάποιον άλλον. Δεν μπορούσαμε να εξασφαλίσουμε για τον εαυτό μας ούτε τροφή ούτε στέγη. Όλη η ύπαρξή μας και η αξία μας εξαρτιόταν από το γονιό, που ήταν για μας "παντοδύναμος και τέλειος", μέχρι σιγά-σιγά να απομυθοποιηθεί στα εφηβικά μας χρόνια.

Θέλουμε, λοιπόν, προσοχή, επιβεβαίωση και αναγνώριση. Θέλουμε να δεσμεύσουμε τον άλλον, ώστε να εξαρτάται από μας και θέλουμε επίσης αποκλειστικότητα σε όλα αυτά.

5. Επίσης, ίσως μας ενδιαφέρει το να μπορούμε να ελέγχουμε τον άλλο, εμποδίζοντάς τον να μας ζητάει πράγματα που δε θέλουμε ή δεν μπορούμε να δώσουμε, ίσως για να μην κουραζόμαστε ή για να μπορούμε να βολευόμαστε. Ή ίσως θέλουμε απλά να μας κάνει τα χατίρια.

Έτσι ψάχνουμε και βρίσκουμε τον τρόπο για να κάνουμε το γονιό να μας δώσει την προσοχή του και αρχίζουμε να μαθαίνουμε να "παίζουμε" ρόλους: Κλαίμε, φωνάζουμε, κρυβόμαστε, απειλούμε, εκμεταλλευόμαστε τις ενοχές του. Αν δεν μπορούμε να έχουμε την προσοχή που θέλουμε σαν "καλά" παιδιά, θα γίνουμε "κακά" παιδιά, ώστε με οποιονδήποτε τρόπο να έχουμε την προσοχή, την αναγνώριση και ό, τι ζητάμε.

Σ' αυτήν μας την προσπάθεια αναπτύσσουμε διάφορους ρόλους, που θα χωρίσουμε σε τέσσερις βασικές κατηγορίες, όπως αναφέρονται στο βιβλίο "Ουράνια Προφητεία".

Απόσπασμα από το βιβλίο "Αυτογνωσία", Ρόμπερτ Ηλία Νατζέμυ

Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Β') 
Οι ρόλοι που παίζουμε (Μέρος Γ') 

Δημιουργία της πραγματικότητας μέσα από την έλξη και το καθρέφτισμα

Το παρελθόν: Οι προηγούμενες σκέψεις, πράξεις, επιλογές, συναισθήματα και λόγια είναι αιτίες της τωρινής πραγματικότητάς μας. Αυτή η έννοια είναι αποδεκτή από όλες τις θρησκείες και τις πνευματικές φιλοσοφίες. Μπορεί να μη πιστεύουν όλες στη μετενσάρκωση, αλλά όλες πιστεύουν στην αιτία και στο αποτέλεσμα. Οι επιλογές μας να φροντίζουμε τον εαυτό μας ή όχι, να επικοινωνούμε ειλικρινά και τίμια ή όχι, να βοηθάμε και να αγαπάμε τους άλλους ή όχι, να απελευθερωθούμε από τους φόβους ή όχι, επηρεάζουν όλες την τωρινή πραγματικότητά μας.

Το παρόν: Οι τωρινές μας σκέψεις, πεποιθήσεις, προσδοκίες, φόβοι, ενοχές και άλλα συναισθήματα και συμπεριφορές δημιουργούν την τωρινή πραγματικότητά μας μέσα από τους νόμους της αντανάκλασης και της έλξης. Οι άλλοι και η ίδια η ζωή αντανακλούν πίσω σ΄εμάς το περιεχόμενο του νου και τη συμπεριφορά μας σε όλα τα επίπεδα. Αν απορρίπτουμε τον εαυτό μας, φοβόμαστε ή περιμένουμε την απόρριψη, ή απορρίπτουμε τους άλλους, τότε έλκουμε απόρριψη. Αν σκεφτόμαστε, μιλάμε ή ενεργούμε ανταγωνιστικά ή εγωιστικά, τότε έλκουμε το ίδιο. Βασικά έλκουμε οτιδήποτε φοβόμαστε, αγαπάμε, επιθυμούμε και μισούμε, καθώς και ό,τι περιμένουμε και ό,τι κάνουμε.

Είναι σοφό που η ζωή καθρεφτίζει πίσω σε μας τις δικές μας σκέψεις, συναισθήματα, πεποιθήσεις, ρόλους και συμπεριφορές, προσφέροντάς μας την ευκαιρία να κοιτάξουμε μέσα μας και να απελευθερωθούμε απ' αυτές τις πλευρές του εαυτού μας που έλκουν αυτό που μας δυσαρεστεί. Σε τέτοια περίπτωση, το μάθημά μας είναι να ανακαλύψουμε αυτο που καθρεφτίζεται και να το μεταμορφώσουμε. Διαφορετικά θα συνεχίσουμε να έλκουμε την τωρινή πραγματικότητά μας.

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η δύναμη και η ευκαιρία για θετική αλλαγή βρίσκονται στο παρόν και πουθενά αλλού. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε το παρελθόν, αλλά μπορούμε να αλλάξουμε την αντίληψή μας γι' αυτό – κι επομένως την επίδρασή του σε μας στο παρόν. Δεν γνωρίζουμε το μέλλον, αλλά μπορούμε να το διαμορφώσουμε με τις επιλογές μας στην παρούσα στιγμή.

Μερικοί άνθρωποι αποδέχονται τις αρνητικές πραγματικότητες, πιστεύοντας ότι ειναι κάποιο κάρμα που πρέπει να υπομείνουν. Δεν υπάρχει κανένα όφελος από τα βάσανα ή την τιμωρία, αν δεν μάθουμε κάτι από την εμπειρία και αν αυτό δεν οδηγήσει σε αλλαγή. Η έννοια ότι πρέπει να υποφέρουμε για τα λάθη του παρελθόντος δεν έχει αξία, αν ο πόνος δεν γίνει ευκαιρία για εξέλιξη.

Ρόμπερτ Ηλίας Νατζέμυ-Οι ρόλοι που παίζουμε σαν ψυχές σε εξέλιξη