Αιώνιος νόμος, Ν. Καζαντζάκης

Θυμήθηκα, είχα ξεκολλήσει κάποτε από τον κορμό μιας ελιάς μια χρυσαλλίδα και την είχα απιθώσει στην απαλάμη μου. Μέσα από το διάφανο τσόφλι της διέκρινα ένα πράμα ζωντανό να σαλεύει, η μυστική κατεργασία θα βρίσκουνταν πια στο τέρμα κι η μελλούμενη, σκλαβωμένη ακόμα πεταλούδα περίμενε σιγοτρεμάμενη νά 'ρθει η άγια ώρα να προβάλει στον ήλιο. Δε βιάζουνταν, είχε εμπιστοσύνη στο φως, στο χλιαρόν αέρα, στον αιώνιο νόμου του Θεού και περίμενε.

Μα εγώ βιάζουμουν. Ήθελα μιαν ώρα αρχύτερα να δω να ξεπουλιάζει μπροστά μου το θάμα, πως τινάζεται από το μνήμα της και από το σάβανό της η σάρκα και γίνεται ψυχή. Έσκυψα κι άρχισα να φυσώ απάνω της τη ζεστή μου ανάσα. Και να, σε λίγο, μια σκισμάδα χαράχτηκε στη ράχη της χρυσαλλίδας, σιγά σιγά σκίστηκε από πάνω εώς κάτω αλάκερο το σάβανο και φάνηκε, σφιχτομανταλωμένη ακόμα, με στρουφιγμένα τα φτερά, με τα πόδια κολλημένα στην κοιλιά, καταπράσινη, η αμέστωτη πεταλούδα. Σπαρτάριζε αλαφριά κι ολοένα ζωντάνευε κάτω από την επίμονη ζεστή μου ανάσα. Το ένα φτερό ξεκόρμισε, χλωρό σαν μπουμπουκιασμένο φύλλο λεύκας κι άρχισε να σπαρταράει και ν' αγωνίζεται να ξετυλιχτεί ως πέρα αλάκερο, μα του κάκου. Έμενε μισάνοιχτο και ζαρωμένο. Σε λίγο κουνήθηκε και το άλλο φτερό, μόχτησε κι αυτο να τεντωθεί, δεν μπόρεσε και στάθηκε μισοξετυλιγμένο κι έτρεμε. Κι εγώ, με την αναίδεια του ανθρώπου, σκυμμένος φυσούσα απάνω τους το ζεστόν αχνό μου, μα τα μισερωμένα φτερά είχαν τώρα ακινητήσει κι είχαν γείρει μαραμένα.

Η καρδιά μου πιάστηκε. Από τη βιάση μου, αποτολμώντας να παραβώ ένα αιώνιο νόμο, σκότωσα τη πεταλούδα. Στην απαλάμη μου κρατούσα ένα κουφάρι. Χρόνια και χρόνια πέρασαν, μα από τότε, το αλαφρό ετούτο κουφάρι της πεταλούδας βαραίνει τη συνείδηση μου.

Ο άνθρωπος βιάζεται, ο Θεός δεν βιάζεται, γι' αυτό και τα έργα του ανθρώπου είναι αβέβαια και μισερά και του Θεού αψεγάδιαστα και σίγουρα. Τα μάτια μου βούρκωσαν, κι ορκίστηκα ποτέ πια να μην παραβώ τον αιώνιο τούτον νόμο, σαν το δέντρο να βρέχουμαι, να λιάζουμαι, να με δέρνει ο άνεμος και να περιμένω μ' εμπιστοσύνη. Θα 'ρθει η μακροπόθητη ώρα του ανθού και του καρπού.

Απόσπασμα απ' το βιβλίο: "Αναφορά στον Γκρέκο", Ν. Καζαντζάκης

Ο ανθρωπισμός του Ιεροεξεταστή

Ο Χριστός έχει σε τόση εκτίμηση τον άνθρωπο που του επιτρέπει να κάνει λάθη, να κάνει ακόμη και το κακό. Τίποτα δεν έχει αξία από όσα επιλέγεις αν δε σου επιτρέπεται το κακό. Επειδή σε αγαπά απέραντα, επιθυμεί να είσαι ελεύθερος. Είναι ο μονόδρομος της αγάπης αυτό. Για τον Χριστό ο άνθρωπος αξίζει να αποδεχθεί πως ειναι προικισμένος με ελεύθερη βούληση, με την ευχέρεια δηλαδή να αμαρτάνει ανεμπόδιστα. Για τον ανθρωπιστή όμως Ιεροεξεταστή αυτό δεν είναι προικιό, είναι κατάρα. Δεν είναι ανακούφιση, είναι βάναυση σκληρότητα. Αν ο Χριστός ήταν καλόκαρδος δεν θα εγκατέλειπε τον άνθρωπο στην άγρια έρημο της ελεύθερης βούλησης. Ακόμη και ο ίδιος ο Ιησούς έφυγε στην ερημιά να παλέψει με τον πειρασμό, που με δώρα τον δελεάζει. Είναι βαρύ το προνόμιο να επιλέγεις ελεύθερα το ποιος είσαι και τι θα την κάνεις τη ζωή σου. Γι' αυτό οι περισσότεροι το σβήνουμε απ' τη συνείδησή μας, προτιμούμε να μένουμε εξαρτημένοι από πρόσωπα και καταστάσεις και ταυτόχρονα να παραπονιόμαστε ηδονικά για τα εμπόδια και τις ατυχίες μας. Γι' αυτό και ο Ιεροεξεταστής, που πονάει τον άνθρωπο, ξέρει να τον αγαπάει ως αδύνατο, όχι ως δυνατό. Ξέρει να τον οικτίρει και να του χαϊδεύει τη μεμψιμοιρία. Δε δέχεται τη φριχτή αναγκαιότητα του πόνου και της σταύρωσης, τον διατηρεί στην νηπιακή του ηλικία. Του προσφέρει αυτό που η θλιβερή ανωριμότητα επιζητά: τον απαλλάσσει απ' την ευθύνη! Ξέρει πως ο άνθρωπος λαχταρά να εξουσιάζεται, να προσκυνά αρχηγούς που αποφασίζουν για λογαριασμό του. Η ιστορία αποδεικνύει ότι τα πλήθη φανατικά δοξάζουν τον τύραννο που τους αντιμετωπίζει ως νήπια, τα περιορίζει στο λίγο της ψυχής και στο πολύ των ενστίκτων γιατί "ξέρει το καλό τους!"

Ο Ιεροεξεταστής θα προσφέρει στον κόσμο όσα πρόσφερε στον Ιησού ο σατανάς κι εκείνος αρνήθηκε: το Θαύμα, το Μυστήριο και το Κύρος.

Το Θαύμα θα το προσφέρει ως μαγεία, ως γοητεία και αιφνιδιασμό που αποσβολώνει. Το Μυστήριο ως απαλλαγή από τη διάκριση και το μόχθο της, αφού η γνώση και η λογική θα προσφέρονται σε κονσέρβες και κλισέ. Και το Κύρος θα το χαίρεται μέσα στο συμπαγές πρόσωπο της αγέλης, ως μέλος, ως "γενικοάνθρωπος" που λέει και ο αντιήρωας του Ντοστογιέφσκι στο Υπόγειο.

Αν ο Χριστός προσφέρει στον άνθρωπο πόνο, ο Ιεροεξεταστής θα προσφέρει φόβο. Φόβο που αδυνατίζει την κρίση, που χειραγωγεί. Οι ειδήσεις για τον έξω κόσμο θα μαθαίνονται απειλητικές, δυσοίωνες, έτσι που να αισθάνεσαι και ανασφαλής για το αύριο και ασφαλής που κάθεσαι εκεί όπου κάθεσαι. Ακίνητος! Όλα θα είναι ήσυχα και ακίνητα, μια και θα πείθεσαι ότι η θέση του δούλου είναι ασφαλέστερη από εκείνη του αφεντικού με τους μπελάδες που επωμίζεται. Δούλοι σε όλα, από ανασφάλεια λοιπόν, στην εργασία, στην εκπαίδευση, στον έρωτα.

Απόσπασμα από το βιβλίο " Μια μεγάλη καρδιά γεμίζει με ελάχιστα", Μάρω Βαμβουνάκη

Ανθρώπινος Άνθρωπος

Είναι στην ανθρώπινη φύση ο πόλεμος ανάμεσα στο φωτεινό και το σκοτεινό, στην αρρώστια και την καθαρότητα. Αυτή η πάλη, και η δική της έκβαση, είναι που σμιλεύει τον άνθρωπο ανθρώπινο, που πλάθει το κτήνος των ενστίκτων σε πρόσωπο, ακόμη και σε άγιο κάποιες, σπάνιες φορές. Τι αξία άλλωστε θα είχε μια άψογη προσωπικότητα, που ποτέ δε διέσχισε λαχανιασμένη τα λασπωμένα δάση των παθών της, που δεν αναμετρήθηκε με τα δαιμόνια της; Καμιά ενοχή για όσα αισθανόμαστε, για όσα μας ωθούν. Στο τι από αυτά επιλέγουμε να ποτίσουμε βρίσκεται η ευθύνη μας.

                                                                                                         Μάρω Βαμβουνάκη

Συνενοχή της αγάπης, Μάρω Βαμβουνάκη

Η απόλυτη αγάπη είναι ακραία απαιτητική, συντριπτική -αυτή είναι η λέξη- και γι' αυτό ανέφικτη. Η αγάπη, μια τέτοια αγάπη, σπανίως βιώνεται. Η αγάπη κυρίως ως ευχή, ως προσδοκία και ιδανικό αντιμετωπίζεται, διότι δεν είναι απλό όντως ν' αγαπάς άνευ όρων, απόλυτα, αφοσιωμένα, πιστά, θυσιαστικά, τέλεια. Πάντα ο εγωισμός θα έρχεται και θα νερώνει το κόκκινο σαν αίμα κρασί της αγάπης μας και θα την κάνει πιο ανεκτή, πιο ανεκτική, συμβιβασμένη, αλλά και πιο ανεπαρκή, ανικανοποίητη.

Σαν αίμα...

Διότι η αγάπη, από την ώρα που συμπάσχει, πάσχει. Απ' τη στιγμή που συμπονά, πονά. Απ' τη στιγμή που μοιράζεται, ευθύνεται. Κι όταν πάσχεις, πονάς κι ευθύνεσαι, αναλαμβάνεις και την αμαρτία του άλλου. Μπορείς να προσφερθείς ως εξιλαστήριο θύμα αντ' αυτού. Να εξαγοράσεις, ας πούμε, την ποινή του παιδιού σου, την ποινή του πατέρα σου, την αμαρτία μιας πατρίδας, μιας επαναστάσης.

Καμιά εξαγορά αμαρτιών των άλλων δεν υπήρξε περισσότερο κορυφαία από εκείνη που ο Ιησούς, αμνός, γιος του Θεού, ων απολύτως αθώος, εκούσια ανέλαβε για τον κόσμο, κόσμο που είχε φτάσει στην αιχμή της παράνοιας και της σκληρότητας, και κινδύνευε, όχι να αυτοτιμωρηθεί ασφαλώς, αλλά να αυτοκαταστραφεί και να χαθεί. Μοναχογιός του Παντοδύναμου, εξοπλισμένος με τη δύναμη του παντελώς αδύνατου, εγκαταλείπεται στα νύχια διεφθαρμένων δικαστηρίων, στο αιμόφυρτο μαρτυρικό τέλος για εγκλήματα ψευδομαρτύρων. Χωρίς ούτε μια λέξη αυτοϋπερασπισης στα χείλη του. Σιωπηλός, μια και η απόφαση της θυσίας είχε ήδη, και πριν από την σπαραχτική προσευχή στη Γεθσημανή, ληφθεί.

Υπάρχει μεγαλύτερο μυστήριο από αυτό της Σταύρωσης του Γολγοθά; Από τα επακόλουθά του; Από το χυμένο αίμα που χύνεται τέλειο, για να ξεπλυθεί ο κόσμος, καθαρός πάλι, από την αρχή; Το αίμα του πιο αθώου για τους πιο ενόχους, του πιο αγνού για τους πιο υποκριτές, αρνί εν μέσω λύκων, κι εδώ βρίσκεται το μυστηριώδες μεγαλείο της ευθύνης και της αγάπης. Ευθύνη όχι μονάχα για δικά μου εγκλήματα, συνειδητά ή ασυνείδητα, αλλά για εγκλήματα του άλλου που αγαπώ. Για να ξεκινήσει ξανά, σε δεύτερη ευκαιρία και σε νέα ελευθερία -ακόμη κι απ' το θάνατο ελευθερία- ο άνθρωπος, έχοντας μηδενίσει το ασήκωτο βάρος, το στοιβαγμένο από το παρελθόν.

Τόσο δίκαιος άδικος θάνατος έχει ξαναγίνει;

Για να μάθουμε ίσως πως πέρα και πάνω από το δίκαιο υπάρχει κάτι πιο δίκαιο: το έλεος. Η απεραντοσύνη της καλοσύνης που ψιθυρίζει -σε όλους μας κι ας μην αντέχουμε να το ακούσουμε- πίσω απ' τη συνείδηση: Για να υποφέρει κάποιος απόψε κάπου στη γη, φταίω κι εγώ.

Μάρω Βαμβουνάκη, απόσπασμα απ' το βιβλίο "Μια μεγάλη καρδιά γεμίζει με ελάχιστα"

...

Παλεύω να μείνω δυνατή Γ.  Με νύχια και με δόντια.
Έκλεισα τις πόρτες της ελπίδας γιατί κατάλαβα πως η ελπίδα πονάει.
Απλοποίησα τα όνειρά μου. Κράτησα τα σιγουράκια. Έφαγα τα μούτρα μου να πέφτω σε τοίχους.
Ξυπνάω το πρωί στις έξι. Πιάνω δουλειά στις επτά. Είμαι καλή υπάλληλος. Είμαι ευδιάθετη. Τι μου φταίνε οι άλλοι να βλέπουν τη μαυρίλα μου. Κι εκείνοι έχουν τα δικά τους.
Μετά γυρίζω σπίτι. Στους τέσσερις τοίχους.
Παλεύω σου λέω..!
Έκανα πέρα τις μνήμες. Οι δυνατοί δεν κοιτούν πίσω.
Κι αν κάπου κάπου αυτές σκάνε μύτη, τους κλείνω τη πόρτα στα μούτρα.... ανεπιθύμητοι μουσαφίρηδες.
Χτυπά και το τηλέφωνο. Φοράω τη μάσκα στα λόγια. Όλα πάνε καλά!
Να μην ανησυχήσω τη μάνα, αφού σαν μάνα πάντα ανησυχεί.
Παλεύω σου λέω...!

Μα γέλασα πολύ ψεύτικα τελευταία...

                                                                                                Κρυσταλένια
                                                                                                  03.05.2014

Η ζωή θέλει... θαρραλέα σοφία, Μάρω Βαμβουνάκη

  Ποτέ δεν θέλω να υποτιμήσω -με εκείνη τη δειλή υποτίμηση, που δόλια προσπαθεί να παρηγορήσει τον εγωισμό- ένα πλάσμα που με έκανε κάποτε να το αγαπήσω. Κι ας με απογοήτευσε μετά, ας το απογοήτευσα μετά. Ακόμη κι αν στις ώρες του μεγάλου πόνου και της μεγάλης προσβολής το κατηγόρησα και μέσα μου και σε άλλους, για παυσίπονο και πρώτες βοήθειες, πάλι τελικά δεν το υποτιμώ. Για να καταφέρει τότε, στην αρχή, να με κερδίσει, να με βάλει να ελπίζω στο φοβερό αιώνιο, θα πει πως διαθέτει δυνάμεις -πάνω μου, έστω, δυνάμεις- που αξίζουν να σέβομαι και να ευγνωμονώ.

  Ο άνθρωπος δεν είναι μονάχα ένα πράγμα, είμαστε σύνθετοι, πολυπρόσωποι και πολυδαίδαλοι. Το γεγονός ότι κάποιος σου φανέρωσε αργότερα ακόμη και αποτρόπαιες πτυχές του, αποτρόπαιες δικές σου ίσως πτυχές, δεν σημαίνει πως δε διαθέτει και τα αγγελικά στοιχεία που κάποτε σ' αυτόν ανακάλυψες και ερωτεύτηκες.

  Έχει αξία να τιμούμε τόσο τις ιστορίες μας όσο και τις προϊστορίες μας. Η ζωή, για να έχει ποιότητα, για να έχει προοπτική, θέλει μεγαλοψυχία, αρχοντιά, θέλει θαρραλέα σοφία.

  Κι ύστερα, κάποιος φίλος στην ομάδα παρατήρησε κάτι εξαιρετικό. Ότι οι σχέσεις του υπολογισμού, είπε, οι σχέσεις με πλάνο, διαθέτουν άλλη ευελιξία και άλλες προαποφασισμένες ελαστικές ανοχές. Μοιάζουν με την ελαστική συνείδηση εκείνου που έχει σχεδιάσει ένα συγκεκριμένο σενάριο για το συμφέρον του. Κατά την εξέλιξη του σεναρίου οι ευαισθησίες μειώνονται, οι αβαρίες είναι απαραίτητες.

  Αν για τους δικούς της λόγους μια γυναίκα εκείνο που περισσότερο επιδιώκει είναι η ασφάλεια και η οικονομική κάλυψη, αλλιώς θα αντιμετωπίσει την απιστία του άντρα της από τη γυναίκα που είναι σπαραχτικά ερωτευμένη με τον δικό της. Ο άντρας, που γύρεψε πρωτίστως μια νοικοκυρά για να παντρευτεί, δεν θα πληγωθεί άσχημα αν στο κρεβάτι τους η σύζυγος δεν δείχνει να τον θέλει με τρέλα.

  Ωστόσο, οι μεγάλοι έρωτες είναι εύθραυστοι σαν κλωναράκια φρέσκα, είναι εύθικτοι, είναι ευάλωτοι στην απογοήτευση. Με αυθορμητισμό παραδίδονται σε όσα αποκαλύπτονται, και αντιδρούν υπερευαίσθητα, σαν το γυμνό σωματάκι του σαλίγκαρου που ακουμπάς ανεπαίσθητα με ένα κλαδί. Οι μεγάλοι έρωτες και με το ελάχιστο νέο σημάδι αναστατώνονται, τρομάζουν την απόρριψη, υποφέρουν όταν το ταίρι τους πέσει από το ύψος όπου το θαυμάζουν. Οι ισορροπίες εδώ δεν έχουν δίχτυ ασφαλείας κάτω από το σχοινί του σχοινοβάτη πόθου. Οι μεγάλοι έρωτες αξιώνουν το απόλυτο και δεν αντέχουν να συμβιβαστούν. Το τραύμα των συμβιβασμών, το οποίο απαιτεί μια κοσμική σχέση για να συνεχίσει, προκαλεί αιμορραγίες ακατάσχετες, θανάσιμες για τις απόλυτες αγάπες.

Απόσπασμα απ' το βιβλίο: Μια μεγάλη καρδιά γεμίζει με ελάχιστα, Μάρω Βαμβουνάκη

Έμαθα, Jacques Salome

Θα έπρεπε καλύτερα να προσπαθήσω να πω τι μου έμαθαν οι συναντήσεις, οι αποχωρισμοί, οι ανακαλύψεις, οι εκθαμβωτικές λάμψεις και οι απογοητεύσεις για την ανακάλυψη και την διαμόρφωση του εαυτού μου, και πώς επηρέασαν την πορεία της ζωής μου.

Έτσι έμαθα ότι η ζωή δεν είναι παρά συναντήσεις και αποχωρισμοί, και ότι είναι στο χέρι μας να τους βιώνουμε αποδεχόμενοι να γίνουμε πιο υπεύθυνοι αντιμετωπίζοντάς τους.

Έμαθα επίσης ότι, κατά τη διάρκεια μιας ημέρας, υπάρχει πάντα το στοιχείο του απρόβλεπτου και επομένως είναι στο χέρι μου να μάθω να δέχομαι τα απίθανα δώρα ή και τις αδικίες που μπορεί να προκύψουν μέσα στην απεραντοσύνη μιας ημέρας.

Έμαθα φυσικά και να ζω στο παρόν, να πατάω καλά μέσα στη στιγμή, να μην μένω εγκλωβισμένος στο παρελθόν μου, ούτε να αφήνω να με κατακλύζουν οι προβολές ενός υπερβολικά ουτοπικού μέλλοντος.

Έμαθα μετά από πολύ καιρό να ευχαριστώ, κάθε πρωί, τη Ζωή για την παρουσία της μέσα μου και γύρω μου, για να την τιμώ όποτε μπορώ, να την σέβομαι σε κάθε περίσταση, να την ενεργοποιήσω με τις δυνατότητες και τα όρια που διαθέτω.

Έμαθα με δυσκολία να αγαπώ τον εαυτό μου, όχι με ναρκισσιστική ούτε με εγωκεντρική αγάπη (παρόλο που ο πειρασμός ήταν μεγάλος) αλλά με αγάπη γεμάτη με καλοσύνη, σεβασμό και ανεκτικότητα.

Έμαθα μετά από πολλές προσπάθειες και δισταγμούς να σέβομαι τον εαυτό μου, τολμώντας να πω όχι όταν έρχομαι αντιμέτωπος με ζητήματα που δεν ανταποκρίνονται στις δυνατότητές μου και στην ευαισθησία μου.

Έμαθα με μεγάλο ενθουσιασμό ότι η ομορφιά είναι παντού, στο πέταγμα ενός πουλιού, στην κίνηση ενός παιδιού που πάει να πιάσει μια πεταλούδα που φτερουγίζει ή ακόμα στο χαμόγελο ενός γέροντα που συναντώ στο διάβα μου.

Έμαθα με υπομονή ότι κανείς δεν γνωρίζει εκ των προτέρων πόσο διαρκεί ένας έρωτας και ότι κάθε ερωτική σχέση είναι μια σχέση με ρίσκο. Και πήρα το ρίσκο.

Έμαθα με μεγάλη μου έκπληξη ότι ο χρόνος επιταχύνεται με τα χρόνια που περνάνε και ότι είναι σημαντικό να μην προσθέσω χρόνια στη ζωή, αλλά ζωή στα χρόνια.

Έμαθα, παρά τη θέλησή μου, ότι ήξερα πολλά με το μυαλό μου και λίγα με την καρδιά μου.

Έμαθα ότι μπορούσα να τολμήσω να ζητήσω, αν ριψοκινδύνευα να παίρνω μια απάντηση όσο αποστερητική και απογοητευτική και να ήταν, ότι μπορούσα να δέχομαι πράγματα, χωρίς να αισθάνομαι υποχρεωμένος να ανταποδώσω, ότι μπορούσα να δίνω χωρίς να εισβάλλω στο χώρο του άλλου και να λέω όχι χωρίς να πληγώνω.

Έμαθα, χωρίς καν να προσπαθήσω, ότι είχα ανάγκες και ότι δεν έπρεπε να τις συγχέω με τις επιθυμίες μου.

Έμαθα με ανακούφιση ότι μπορούσα να ξεμάθω όλα τα άχρηστα πράγματα που με μπλόκαραν εδώ και χρόνια.

Έμαθα με χαρά να φυτεύω δέντρα, είναι το πιο ζωντανό δώρο που μπορώ να κάνω μέχρι να πεθάνω σε αυτόν τον υπέροχο πλανήτη που φιλοξένησε τους προγόνους μου, και κυρίως τους γονείς μου.

Έμαθα ήσυχα να δέχομαι τη σιωπή και να διαλογίζομαι για λίγα λεπτά κάθε μέρα ώστε να αφήνω στις δονήσεις του σύμπαντος την δυνατότητα να με φτάνουν και με εξημερώνουν λίγο ακόμα.

Ναι, έμαθα πολλά στη ζωή μου και όμως ψάχνω ακόμα το ουσιώδες.

                                                                                                         Jacques Salome

Πηγή: ΦΑΕΘΩΝ