Οι Πολύτιμες Ατέλειές Μας

 "Και στο τέλος, νομίζω ότι δεν χρειάζεται να κάνεις τίποτα για να αγαπηθείς. Περνάμε τη ζωή μας προσπαθώντας να δείχνουμε πιο όμορφες, πιο έξυπνες. Αλλά κατάλαβα δύο πράγματα. Αυτοί που μας αγαπούν μας βλέπουν με την καρδιά τους και μας αποδίδουν ιδιότητες πέρα από αυτές που πραγματικά έχουμε. Και αυτοί που δεν θέλουν να μας αγαπήσουν δεν θα είναι ποτέ ικανοποιημένοι με όλες μας τις προσπάθειες. Ναι, πράγματι. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να αφήσουμε τις ατέλειές μας ήσυχες. Είναι πολύτιμες για να καταλάβουν εκείνους που μας βλέπουν με την καρδιά τους. "

Frida Kahlo

Αυτοπροσωπογραφία με κολιέ αγκάθι και κολιμπρί (1940)

Η συναισθηματική επάρκεια προστατεύει από το κρυφό στρες, Gabor Mate

Η συναισθηματική επάρκεια απαιτεί: 

την ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματά μας, ώστε να έχουμε επίγνωση όταν είμαστε στρεσαρισμένοι τη δυνατότητα να εκφράζουμε αποτελεσματικά τα συναισθήματά μας και κατ' αυτό τον τρόπο να διεκδικούμε τις ανάγκες μας και να διατηρούμε την ακεραιτότητα των συναισθηματικών μας ορίων,

την ικανότητα να διαχωρίζουμε τις ψυχολογικές αντιδράσεις που αφορούν την τρέχουσα κατάσταση από εκείνες που αποτελούν κατάλοιπα του παρελθόντος. Αυτό που θέλουμε και απαιτούμε από τον κόσμο πρέπει να συνάδει με τις τρέχουσες ανάγκες μας και όχι με ασυνείδητες, ανικανοποίητες ανάγκες από την παιδική μας ηλικία. Αν τα όρια μεταξύ παρελθόντος και παρόντος δεν είναι σαφή, θα αντιλαμβανόμαστε την απώλεια ή την απειλή της απώλειας εκεί που δεν υπάρχει,  και την επίγνωση των αυθεντικών αναγκών, οι οποίες πρέπει πράγματι να ικανοποιηθούν, αντί την απώθησή τους με στόχο να κερδίσουμε την αποδοχή ή την επιδοκιμασία των άλλων.

Το στρες εμφανίζεται όταν δεν πληρούνται αυτά τα κριτήρια, και οδηγεί στη διατάραξη της ομοιόστασης, η οποία όταν είναι χρόνια έχει ως αποτέλεσμα την κακή υγεία. Σε καθεμία από τις ιστορίες ανθρώπων με ασθένειες που αναφέρονται στο βιβλίο "Όταν το Σώμα λέει Όχι", διακυβεύεται μία ή περισσότερες πλευρές της συναισθηματικής επάρκειας, συνήθως με τρόπους που δεν τους αντιλαμβάνεται καθόλου το εμπλεκόμενο πρόσωπο.

Η συναισθηματική επάρκεια είναι αυτό που χρειάζεται να αναπτύξουμε εάν θέλουμε να προστατεύουμε τον εαυτό μας από το κρυφό στρες που αποτελεί κίνδυνο για την υγεία, και είναι αυτό που χρειάζεται να επανακτήσουμε αν θέλουμε να θεραπευτούμε. Πρέπει επίσης να καλλιεργήσουμε τη συναισθηματική επάρκεια στα παιδιά μας, διότι είναι το καλύτερο φάρμακο πρόληψης.

 Mate, G. (2023), Όταν το Σώμα λέει Όχι, Αθήνα: Key Books

Για όσους είναι αφυπνισμένοι υπάρχει ένας, κοινός κόσμος

    Ο μέσος άνθρωπος κοιμάται ως προς την πνευματική του υπόσταση. Η Αδράστεια* τον έχει αδράξει μέσα στα νήματα της καθημερινότητας και της προσήλωσης σε εφήμερους, υλικούς στόχους. Έχει ξεχάσει την αληθινή ταυτότητά του και έχει αποκοπεί από τον αληθινό κόσμο, ζώντας στη δική του υποκειμενική πραγματικότητα. Όπως ο ίδιος, κοιμάται και ο κόσμος του. Γι' αυτό και ο Ηράκλειτος επισημαίνει:

Τοις εγρηγορόσιν ένα και κοινόν κόσμον είναι, των δε κοιμωμένων έκαστος εις ίδιον αποστρέφεσθαι: 

Για όσους είναι αφυπνισμένοι υπάρχει ένας, κοινός κόσμος, ενώ οι κοιμισμένοι βρίσκονται ο καθένας στον δικό του κόσμο.

    Το πλήθος βρίσκεται σε κατάσταση ύπνου βιώνοντας τον διαχωρισμό. Γι' αυτό και δεν μπορούν οι άνθρωποι να συνεννοηθούν μεταξύ τους, καθώς τους λείπει κάθε αναφορά στο συμπαντικό. 

Resting by Victor Gabriel Gilbert (1847-1933)

* Ετυμολ.   < θηλ. του Άδραστος ( < α- στερητ. + (απο) διδράσκω) = αναπόδραστος, αναπόφευκτος. Το θηλ. Αδράστεια λεγόταν για τη Νέμεση "που δεν μπορούσε κανείς να την αποφύγει"

Πηγή:

Πιτσούλη, Ι. (2021), Έρως και Ψυχή, αποκωδικοποιώντας τον αρχαίο μύθο, Εκδόσεις Διόπτρα, σελ. 81-82

Δέχομαι

Prometheus by Francisco de Goya

Στην τραγωδία του Αισχύλου Προμηθέας Δεσμώτης υπάρχει μια φράση που κρύβει μέσα της τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο μέσα κι έξω μας. Όταν οι Ωκεανίδες απευθύνονται στον Προμηθέα, ο οποίος είναι δεμένος στον βράχο, και τον συμπονούν για την κακοτυχία του, εκείνος απαντά με μνημειώδη  απλότητα και γενναιότητα:

Ό, τι θα πάθω το ήξερα

και τα όρια πέρασα ξέροντας. Δέχομαι.

Αυτό το απλό, και συνάμα συγκλονιστικό, "δέχομαι" είναι σαν έναν σύνθημα για την κατάπαυση του πυρός μέσα μας. Φέρνει ειρήνη και τη μεγάλη ευκαιρία στον νου να κοιτάξει πέρα από το εγώ, επειδή, αντί να αναλώνεται σε προσπάθεια αποποίησης των ευθυνών του, σε παζαρέματα για αποφυγή συνεπειών και σε υπεκφυγές, μεταμφιέσεις και εκλογικεύσεις προκειμένου να γλυτώσει από το σφυροκόπημα του εγώ, δέχεται να αναλάβει την ευθύνη για τις επιλογές του. Εκείνος ο οποίος αναλαμβάνει αυτή την ευθύνη συνειδητοποιεί ότι είναι ο επιλογέας. Αυτός μόνο μπορεί να κάνει μια διαφορετική επιλογή και να φέρει αλλαγές. Όσο αρνούμαστε μια πραγματικότητα δεν μπορούμε να αλλάξουμε τίποτα σε αυτήν.

Πιτσούλη, Ι. (2018), Ηρακλής, Ο ήρωας μέσα μας, Αθήνα: Εκδόσεις Διόπτρα (σελ. 237-238)

Σήμερα ξεκινάει το σύμπαν

    Η ζώσα ζωή είναι οι στιγμές της χαράς, της ανταλλαγής με τους άλλους, της δημιουργικότητας. Όλα αυτά αφορούν πάντα το παρόν. Ο άθλος του "Καθαρισμού της Κόπρου στο Βασίλειο του Αυγεία" του Ηρακλή, μας ζητά να έρθουμε στο εδώ και τώρα, στη ζώσα ζωή. Να ανοίξουμε τα εσωτερικά μας παράθυρα για να μπει φως και αέρας. Έτσι θα προσκαλέσουμε νέους φίλους, νέες σχέσεις, νέες ευκαιρίες στη ζωή μας. Είναι συμπαντικός νόμος. Διότι η φύση δεν αγαπά το κενό και σπεύδει πάντα να το γεμίζει. Αδειάζοντας λοιπόν την κούπα μας θα τη δούμε να γεμίζει και πάλι. Ας διώξουμε το άχρηστο, το περιττό και τοξικό παρελθόν, κι ας καλωσορίσουμε τα νέα ξεκινήματα, έτσι ώστε να βρουν την επιβεβαίωσή τους εκείνοι οι στίχοι του Νικηφόρου Βρεττάκου, ο οποίος, ζώντας στο απόλυτο τώρα, απαλλαγμένος από τις δουλείες του χθες, έγραψε κάποτε: "Ημέρα πρώτη. Σήμερα ξεκινάει το σύμπαν".

Πιτσούλη, Ι. (2014), Ηρακλής: Ο ήρωας μέσα μας σ. 181

ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΜΠΥΕΣ

Νικηφόρος Βρεττάκος

Βυθίζω τό βλέμμα

μέσα στήν καθημερινή ἀποκάλυψη καί ψέλνω: «ἡμέρα πρώτη»

καί: «σήμερα ξεκινάει τό σύμπαν». Κι ὡς νά εἶμαι

ἐγώ ὁ δημιουργός πού περπατάει καί βλέπει

τά ἔργα του καί τά χαίρεται, θέλω νά συμπληρώσω

ἀκόμη κάτι μέ τίς λέξεις, πού ὅπως τό πηγαῖο

νερό, χορεύουν μέσα μου.

Κι ἀρχίζω πάλι

τό διάλογό μου μέ τόν ἥλιο: «ἡμέρα πρώτη».

…

Καί πρέπει ὅταν φτάνουμε νά ξεκινᾶμε· διαρκῶς.

Νά ἐπιστρατεύουμε ἀδιάκοπα τίς δυνάμεις μας, Μπυές,

ὥς τό αἷμα· νά καθαρίζουμε κάθε τόσο τό βλέμμα μας

νά ξεπλένουμε στήν καρδιά μας στόν κόσμο,

νά τόν βλέπουμε καθαρό ὅπως ἤτανε,

Μπυές, κι ὅπως εἶναι.

…

Καλά ἀνατέλλουν

καί δύουν οἱ μέρες λοιπόν· καλά ἀνανεώνονται

καί γίνονται ὅλα· καί καλά, Μπυές, καί μεῖς

διαρρέουμε ἐτοῦτο τό χῶρο τοῦ δράματος

καί τοῦ ὡραίου. Ἀκριβῶς ἀπάνω ἀπό μᾶς,

συλλαβίζει τό μύθο ἑνός ἄλλου κόσμου

ἡ μοίρα. Ἐγώ τήν ἀκούω. Δέ μεγάλωσε ἄσκοπα

τό χέρι πού τρέχει ἤδη στό σύμπαν

πίσω ἀπ’ τό φῶς.

Συνεχίζουμε,

λοιπόν, συνεχίζουμε τήν πορεία μας,

Μπυές,

συνεχίζουμε…

Τό φῶς διαπερνᾶ τίς σκληρές ἐπιφάνειες, πέφτοντας

σάν βροχή στήν καρδιά, στό αἶμα, στό νοῦ·

χρυσώνει τόν ἄνθρωπο. Τόν ἤθελε ὄμορφο

ὁ Θεός· κ’ ἔχει δώσει ἐντολή

στό φῶς νά ἐπιμείνει.

Λοιπόν, συνεχίζουμε: «Δέν παραιτιόμαστε!...»

«Δέν παραιτιόμαστε!...»

«Δέν παραιτιόμαστε!...»

[Από το "ΠΟΤΑΜΙ ΜΠΥΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΦΤΑ ΕΛΕΓΕΙΑ", 1975]

Εμείς ως Σχεδιαστές του Πεπρωμένου μας

Είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι, εμείς οι ίδιοι έχουμε παίξει πρωτεύοντα ρόλο στον σχεδιασμό του σχεδίου της ζωής μας, του πεπρωμένου μας. Το είδος της ζωής που είναι αναγκαίο να ζήσουμε το έχουμε επιλέξει όχι από το επίπεδο της προσωπικότητας αλλά από αυτό της ψυχής μας. Τι καθορίζει αυτήν την ανάγκη; [...] Πρόκειται για την ανάγκη αφύπνισης της ψυχής, η οποία μαθαίνει να αποφεύγει τις αρνητικές επιλογές λόγω του πόνου που νιώθει βιώνοντας τις συνέπειές τους.

Όταν ο άνθρωπος βρίσκεται στο πρώτο, πιο ανώριμο στάδιο αφύπνισης, αυτό του Κοινού Ανθρώπου, χρειάζεται μια κόλαση κι έναν παράδεισο, όπου θα κατατάσσεται αυτόματα ανάλογα με τις πράξεις του (Χριστιανική, Ισλαμική θεώρηση) ή μια καρμική συνέπεια που θα τον τιμωρεί με οδυνηρές εμπειρίες και ζωές και θα τον επιβραβεύει με ευχάριστες (Ινδουιστική, Ορφική, Πυθαγόρεια, Βουδιστική θεώρηση). Σε αυτό το στάδιο ο άνθρωπος βρίσκεται κάτω από τα βαριά δεσμά που άλλοι (ο Θεός, η παγκόσμια νομοτέλεια, οι συμπαντικοί νόμοι, το κάρμα) καθορίζουν. Ύστερα, καθώς βαθαίνει η κατανόησή του και διευρύνεται η συνειδητότητά του, ανακαλύπτει πως οι εξωτερικές, κολοσσιαίες δυνάμεις που διαφεντεύουν τη μοίρα του είναι στην πραγματικότητα μέσα του. Πρόκειται για το στάδιο κατά το οποίο, ως ψυχές, δεν "εξαναγκαζόμαστε" να οδηγηθούμε σε ένα συγκεκριμένο πεπρωμένο, αλλά συμμετέχουμε στην επιλογή και στον σχεδιασμό του αναγνωρίζοντας ότι αυτό θα μας οδηγήσει όλο και εγγύτερα στην Αλήθεια μας. Αυτό κάνει και ο Ηρακλής, ο οποίος βρίσκεται στο δεύτερο στάδιο αφύπνισης, το οποίο αντιστοιχεί στην ιδιότητα που τον χαρακτηρίζει, αυτή του Ημίθεου, του ημιαφυπνισμένου κατά μία έννοια. Επιλέγοντας αυθόρμητα την προσφορά υπηρεσίας και αναλαμβάνοντας να καθαρίσει τον τόπο από το λιοντάρι του Κιθαίρωνα, υπερβαίνει τους συνήθεις περιορισμούς των κοινών ανθρώπων και πορεύεται στην μοίρα των ηρώων. Κάθε φορά που κάνουμε εμείς μια αντίστοιχη επιλογή, η ψυχή μας αφυπνίζεται και αποκτά όλο και μεγαλύτερο βαθμό ελευθερίας, καθώς κατανοεί πως αυτό που έμοιαζε κάποτε ως απαραβίαστος καρμικός ή θεϊκός νόμος κρίσης ήταν απλώς οι νόμοι που η ίδια είχε ορίσει ανάλογα με τις κρίσεις που έκανε για τον εαυτό της.

Πιτσούλη, Ι. (2018), Ηρακλής, ο Ήρωας Μέσα μας, Αθήνα: Εκδόσεις Διόπτρα (σ. 64-66)

Κίνηση προς την συνειδητότητα

Επειδή δεν σε απασχολεί πια η αποδοχή ή η έγκριση του κόσμου. Δεν είσαι πια ικανοποιημένος με αυτό που σου έχει φέρει. Δεν είσαι πια ευχαριστημένος μ' αυτό που έχει δώσει στους άλλους. Θέλεις να σταματήσει ο πόνος, να σταματήσει το βάσανο, να τελειώσει η ψευδαίσθηση. Μπούχτισες πια με τον κόσμο όπως είναι τώρα. Αναζητάς έναν καινούριο κόσμο. Μην τον αναζητάς πια. Τώρα κάνε τον να εμφανιστεί.

Μπορείς να με βοηθήσεις να καταλάβω καλύτερα πως να το κάνω αυτό; 

Ναι. Πήγαινε πρώτα στην Ύψιστη σκέψη σου σε σχέση με τον εαυτό σου. Φαντάσου το εσύ πού θα ήσουν αν ζούσες αυτήν την σκέψη κάθε μέρα. Φαντάσου τι θα σκεφτόσουν, τι θα έκανες, τι θα έλεγες και πως θα αντιδρούσες σ' αυτά που λένε και κάνουν οι άλλοι.

Βλέπεις καμία διαφορά ανάμεσα σ' αυτήν την προβολή και σ' αυτά που σκέφτεσαι, που κάνεις και που λες τώρα;

Ναι, βλέπω μεγάλη διαφορά.

Ωραία. Πρέπει να βλέπεις, αφού ξέρουμε πως αυτή τη στιγμή δεν ζεις το ύψιστο όραμά σου για τον εαυτό σου. Τώρα, έχοντας δει τις διαφορές ανάμεσα στο που είσαι και στο που θέλεις να είσαι, άρχισε να αλλάζεις - να αλλάζεις συνειδητά- τις σκέψεις, τα λόγια και τις πράξεις σου, έτσι ώστε να ταιριάζουν με το πιο μεγαλειώδες σου όραμα.

Αυτό θα απαιτήσει νοητική και σωματική προσπάθεια. Θα συνεπάγεται σταθερή παρακολούθηση, ανά πάσα στιγμή, κάθε σου σκέψης, λόγου και πράξης. Θα σημαίνει να κάνεις συνεχώς επιλογές συνειδητά. Όλη αυτή η διαδικασία είναι μια εντυπωσιακή κίνηση προς την συνειδητότητα. Αυτό που θα ανακαλύψεις, αν ανταποκριθείς σ' αυτή την πρόκληση, είναι ότι έχεις περάσει τη μισή σου ζωή δίχως συνειδητότητα. Δηλαδή χωρίς να έχεις επίγνωση σε συνειδητό επίπεδο του τι επιλέγεις από άποψη σκέψεων, λόγων και πράξεων μέχρι να βιώσεις τα επακόλουθά τους. Μετά, όταν βιώνεις αυτά τα αποτελέσματα, αρνείσαι ότι οι σκέψεις, τα λόγια και οι πράξεις σου είχαν οποιαδήποτε σχέση με αυτά.

Αυτό εδώ είναι ένα κάλεσμα να σταματήσεις αυτού του είδους την ασυνείδητη ζωή.  Είναι μια πρόκληση στην οποία η ψυχή σου σε καλεί από την αρχή του χρόνου. 

 

Walsch, N.D. (2002), Συζήτηση με τον Θεό, ένας ασυνήθιστος διάλογος, βιβλίο 1, Αθήνα: Η δυναμική της Επιτυχίας, σελ. 109-111